Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Laer, Pieter van]

LAER (Pieter van), of Bamboccio, schilder, werd geboren waarschijnlijk in 1592 te Haarlem en overleed aldaar 30 Juni 1642. Zijn vader was handelaar in Haarlem, zijn moeder een vrouw van het platteland. Zijn ouders hadden 2 of 3 zonen, waarvan de een Roeland heette en ook schilder werd; de jongste was Pieter. Reeds vroeg teekende P. naar de natuur, daarna ging hij, weinig geld op zak hebbende, op jeugdigen leeftijd op reis en kwam, na Frankrijk bezocht te hebben, te Rome aan in 1623. Van L. was een mismaakt man, gebocheld, maar zeer geestig, zoodat hij te Rome den naam ontving van ‘Bamboccio’, d.i. groteske pop. Hij schijnt een melancholicus te zijn geweest en leed aan een pijnlijke ziekte. Van zijn leven te Rome is nogal een en ander bekend. Hij woonde er te samen in één huis met andere schilders o.a. Stefan de Corte, v.L.'s broeder Roeland. In 1631 woonde hij met Joh. Filips del Campo uit Kamerijk en in 1636 woonde hij nog met dezen en zijn knecht in hetzelfde huis. Een jaar later treffen wij van L. alleen aan in een huis in de Via Babiuno te Rome. Hij was een zeer geziene persoonlijkheid in Rome, niettegenstaande wij hooren van vele vechtpartijen etc. onder de romeinsche schilders, de zoogen. Bentvogels. Den 10den Juni 1626 was v.L. getuige bij het testament van Corn. de Koninc. Claude Lorrain was bevriend met hem en de deftige Sandrart zocht hem op, toen hij in Rome was. Ook was v.L. bevriend met hooggeplaatste Italianen, o.a. Ferd. Alfredo Ribera, hertog van Alcalo, aan wien v.L. in 1636 een reeks etsen opdroeg; hij werkte te Rome ook voor Hollanders. v.L. is over Weenen in 1638 of 1639 teruggekeerd naar Haarlem. Daar in H. ontmoette hij Sandrart weer; samen brachten zij een bezoek aan Ger. Dou te Leiden, die juist bezig was aan een portret van den Zweed Spiering en zijn familie. v. Laer is 4 jaar na zijn terugkomst uit Rome

[p. 501]

gestorven. Het schijnt, dat hij veel verdriet heeft gehad van het feit, dat Wouwerman en anderen o.a. Cl. Berchem hem navolgden en veel succes hadden; toch wilde van L. zijn schilderijen niet voor minder verkoopen.

Typeerend voor v.L. zijn zijn zoogen. ‘Bambocciate’: weergevende volksscènes, die veel bijval vonden, zij hebben scherpe tegenstellingen van licht en donker. Vele zijn ook, wat de techniek betreft, zeer eigenaardig gedaan, wat echter veroorzaakt heeft, dat zij zeer donker zijn geworden; maar de goede stukken van v.L. zijn knap van compositie, solide wat techniek betreft en hebben sprekende kleuren. Van Laer heeft ook eenige nachtstukken gemaakt, maar zeer weinig bijbelsche voorstellingen; de meeste schilderijen stellen herbergen voor of scènes uit het volksleven, hoefsmeden, smokkelaars, paardestallen, enz. Zijn schilderijen hebben altijd goede prijzen behaald in Nederland. Jan de Wet kocht uit v.L.'s nalatenschap vele teekeningen, die hij aan Wouwerman gaf, die ze voor zijn dood in het vuur wierp naar men zegt. Caspar van Wittel bezat een veertigtal teekeningen. In Rome heeft van L., behalve de schetsen van Bentvogels (de studies te Würzburg met dieren en reisgenooten kunnen ook van P. van Lint zijn), ook nog een schets van het Colosseum en Ruïne van Rome van 1631 gemaakt. Verder is er van zijn romeinsche werken zoo goed als niets over. Van L. heeft ook geëtst: een reeks van 6 paardestallen, een reeks van 8 dierenfiguren en nog enkele andere.

Tal van prenten werden naar zijn ontwerp gemaakt, o.a. door J. Suyderhoef, Jan Ossenbeeck, B. Stoopendael, Jan van Noort, C. Visscher, Canot. Navolgers waren Jan Miel, J. Ossenbeeck, Giov. del Campo van Kortrijk, Michel Angelo Cerquozzi, Stefano de Corte, Dirk Stoop, J. en A. Both, Seb. Bourdon, L. Bramer, J. Lingelbach, B. Graat, Helmbreker.

Een geschilderd zelfportret is in de Uffizi te Florence; ook was er een zelfportret in de verkooping der schilderijencollectie Joh. van Tongeren, 's Gravenhage 24 Maart 1692. Prenten door C. v.d. Berg, C. Philips Jzn., M. Francia, J. Houbraken, R. Collin en een onbekende.

Zie: U. Thieme und F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler XXII (1928), 196 (door G.J. Hoogewerff); A. von Wurzbach, Niederländisches Künstlerlexikon II (1910), 2; G.J. Hoogerwerff in Oud-Holland XLIX (1932); dez. in Oud-Holland L (1933).

J.M. Blok