Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Janson, of Janssen]

JANSON (of Janssen) van Ceulen (Cornelis), schilder, geboren 14 Oct. 1593 te Londen en overleden te Amsterdam of te Utrecht in 1661 of in 1662. Zijn familie kwam oorspronkelijk uit Keulen naar Antwerpen. Van hier is zij vermoedelijk gevlucht voor Alva en is in 1568 naar Londen gegaan. Op 14 October 1593 liet Cornelis Jansz. zijn zoon Cornelis doopen in the dutch reformed church Austin Friars. In Cornelis' jeugd waren er weinig bekende engelsche schilders in Londen. Vermoedelijk is hij een leerling geweest van Marcus Geeraerts de Jonge, terwijl hij den invloed onderging van Paul van Somer en Johan Decritz, allen vlaamsche schilders. Waarschijnlijk heeft hij ook geleerd van engelsche miniatuurschilders. Daniël Mijtens, even oud als Cornelis Janssen of Jonson, zooals hij zich in Engeland noemt, was omstreeks 1614 naar Engeland gekomen. Aan hem heeft hij mogelijk den hollandschen inslag in zijn werk te danken. Dat hij in Holland bij Mierevelt in de leer is geweest, is niet zeer waarschijnlijk. Van ongeveer 1618 af is hij jaren lang portretschilder geweest van den engelschen adel en de hofkringen. Evenals Daniël Mijtens werd hij tot hofschilder benoemd. Een groot deel van zijn werk bevindt zich thans nog in particulier bezit. Zijn modellen zijn veelal als buste of als halffiguur uitgebeeld. Zij onderscheiden zich door een groote gelijkenis zonder overdreven elegance. Zijn miniatuurportretten zijn gewoonlijk replieken van zijn schilderijen. Reeds vóór 1618 heeft hij te Londen in Black Friars gewoond. 16 Juli 1622

[p. 428]

is hij gehuwd met Elizabeth Beke van Colchester. Van 1630-33 woonde hij te Bridge in Kent. Bij het begin van den burgeroorlog heeft hij Engeland verlaten. Hij gaat met zijn familie naar Holland. Een tweede reden, waarom hij uit Engeland wegging, is mogelijk dat hij door van Dijck op den achtergrond gedrongen was en diens schilderwijze meer in de mode kwam. Cornelis Janssen wordt in Middelburg lid van het gilde. Hier heeft hij in 1650 de schutters geschilderd. In 1646 werkte hij te Amsterdam, terwijl hij in 1647 den magistraat van den Haag op het doek bracht. Hij heeft uitsluitend portretten geschilderd. Zijn zoon Cornelis werd eveneens schilder.

Geschilderde zelfportretten in verzameling Rost te Dessau, in verkooping verz. Mme. B., Parijs 16 April 1877, portret met vrouw en zoon geschilderd door A. Hanneman in de 18e eeuwsche verzameling Nic. Russell. Prenten door C. Waumans (naar C. Janssen), Th. Chambers en W.H. Worthington in Walpole, Anecdotes.

Zie: A. von Wurzbach, Niederl. Künstlerlexikon I (1906), 261; U. Thieme und F. Becker, Allgem. Lexikon der bildenden Künstler XIX (1926), 143; Lionel Cust in Burlington Magazine (1909), 281.

van Guldener