Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Hennepin, Louis]

HENNEPIN (Louis), geb. 7 April 1640 te Ath in Henegouwen. Na de latijnsche school van zijn geboorteplaats bezocht te hebben, trad hij tegen 1660 te Béthune in het klooster der Minderbroeders Recollecten. Omstreeks 1666 ontving hij de priesterwijding. Hopend missionaris te worden, leerde hij te Gent de nederlandsche taal om in de toekomst de hollandsche handelslieden te verstaan, die toen in vele streken der wereld zaken dreven. Om de noodige volmachten te verkrijgen, begaf hij zich tot den generalen overste zijner Orde te Rome, die hem toestond ook eenige kloosters van Italië en Duitschland te bezoeken. In 1673 vinden wij hem gedurende acht maanden te Maastricht, waar hij gewonde en zieke soldaten verpleegde. Eindelijk vertrok hij in 1675 naar de missie van Canada, waar hij hard gewerkt heeft onder verschillende stammen van Indianen en in tot dusver onbekend gebied. Zijn reizen en ontdekkingen heeft hij zelf in drie werken beschreven. Eenige schrijvers noemen hem ten onrechte den ontdekker van de Mississippi. Zelf verhaalt hij wel is waar het een en ander over zijn tochten op deze rivier, maar men mag aannemen, dat zijn mededeelingen niet altijd juist zijn, te meer daar hij zorgeloos was.

In 1682 teruggekeerd in Frankrijk, gaf hij het volgend jaar te Parijs met koninklijk privilege zijn eerste reisverhaal uit: Description de la Louisiane, dat spoedig vertaald werd in het Italiaansch, Nederlandsch en Duitsch, en waarvan zelfs in 1904 nog een nederlandsche vertaling is verschenen. Na de verschijning van dit boek was Hennepin weldra een beroemd man en werd hij benoemd tot notarius apostolicus. Hij woonde nu in verschillende kloosters en was van 1687 tot 1692 rector van de Poenitenten Recollectienen te Gosselies, maar verlangde toch terug te keeren naar de Indianen. Na voor genoemde zusters de bescherming van Willem III, onzen koning-stadhouder, verkregen te hebben, vroeg hij den koning van Spanje verlof om naar Amerika over te steken. In 1696 kreeg hij ook toestemming van den generalen overste zijner Orde. Eerst echter schreef hij nog twee werken over zijn ontdekkingen, nadat Willem III hem de middelen verschaft had deze in Holland uit te geven. Zoo kwam hij via Antwerpen,

[p. 362]

den Haag en Amsterdam in 1696 te Utrecht, waar hij aanvankelijk mede door de Klopjes onderhouden werd. Te Utrecht verscheen nu in 1697 zijn Nouvelle Découverte d'un très grand pays situé dans l'Amérique entre le Nouveau-Mexique et la mer glaciale, waarvan in 1698 reeds een engelsche, in 1699 te Amsterdam een nederlandsche en te Bremen een duitsche vertaling het licht zagen. In 1698 volgden te Utrecht twee uitgaven van zijn Nouveau Voyage d'un païs plus grand que l'Europe, waarvan in hetzelfde jaar aldaar reeds een nederlandsche en te Bremen een duitsche vertaling van de pers kwam. Deze drie belangrijke werken zijn geheel of gedeeltelijk meer dan zestigmaal herdrukt.

Te Utrecht werkte de onvermoeibare Hennepin onder de fransche en waalsche vluchtelingen, waardoor hij in ernstig conflict geraakte met den Vicarius Apostolicus Petrus Codde en vooral met Jacobus Cats, provicaris en pastoor te Utrecht. Hoewel Codde hem geen jurisdictie gaf, preekte hij des Zondags toch voor de vluchtelingen. Hij schijnt echter geen biecht gehoord te hebben. Cats werkte hem geweldig tegen, zooals blijkt uit verscheidene brieven, die in de archieven der Oud-Katholieken bewaard worden. De provicaris zette de Klopjes tegen Hennepin op en trachtte ook de weduwe Renswou, bij wie de missionaris, woonde, te bewegen den monnik niet meer tot haar woning toe te laten. Zelfs werd het gerucht verspreid, dat Hennepin op 14 Januari 1698 (oude stijl) in de kerk van S. Pieter of in den Dom openlijk tot het protestantisme zou overgaan. Hennepinm oest echter niets van protestantisme of Jansenisme hebben. Dit laatste stelsel heeft hij dan ook krachtig bestreden, vooral in zijn boekje La Morale Pratique du Jansénisme, in 1698 verschenen en opgedragen aan paus Innocentius XII. Zijn de drie andere werken van Hennepin zeer bekend, van dit vierde geschrift kenden wij eenigen tijd geleden nog maar twee en thans zes exemplaren. In Nederland en België is echter nog geen exemplaar gevonden. Zijn Morale Pratique richtte hij vooral tegen Cats. Wij vernemen vele onkatholieke stellingen en practijken, in het bijzonder ook van Smits, pastoor te Hilversum. De Klopjes te Haarlem en Utrecht waren het vooral, die jansenistische geschriften onder het volk verspreidden. Hennepin voorspelde reeds, dat de Jansenisten zich niet aan Rome zouden onderwerpen.

Tegen Hennepin's boekje van [8] en 208 blz. richtte Codde een geschrift van eenige bladzijden, dat hij blijkbaar aan de pauselijke commissie te Rome zond, welke zijn zaak behandelde. Kenden wij eerst sedert 1928 een fragment van dit verweerschrift, onlangs is het volledige handschrift te Pistoia gevonden. Over de onkatholieke leer en practijken, waarvan Hennepin de Jansenisten beschuldigt, zwijgt de schrijver. Hij stelt zich tevreden met Cats te prijzen en Hennepin verdacht te maken.

In 1701 ontmoeten wij Hennepin te Rome. Of hij er wellicht ontboden was naar aanleiding van zijn geschrift tegen het Jansenisme, weten wij niet. In alle geval trachtte hij van kardinaal Fabricius Spada, beschermheer zijner Orde, de noodige middelen te verkrijgen om eindelijk weer als missionaris naar het Noorden van Amerika te vertrekken. Sedert dien weet men niets meer van hem, zoodat datum en plaats van overlijden onbekend zijn. Sommige schrijvers vermelden echter zonder eenig bewijs, dat hij in 1701 te Utrecht overleden is.

Om Hennepin te kennen, moet men zijn werken

[p. 363]

lezen en verschillende archivalia raadplegen, bewaard in de archieven van Oud-Katholieken en anderen.

Zie: J. Goyens, Le P. Louis Hennepin O.F.M., missionnaire au Canada au XVIIe siècle in Archivum Franciscanum Historicum (1925), 18, 318-345, 473-510; J. Bruggeman, Inventaris van de Archieven bij het Metropolitaan Kapittel van Utrecht van de Roomsch Katholieke Kerk der Oud Bisschoppelijke Clerezie (den Haag 1928), 315, 322 en 341; H. Lemay, Bibliographie des Bibliographies du P. Louis Hennepin (Montréal 1933).

de Kok