Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Geertgen tot St. Jans]

GEERTGEN tot St. JANS, schilder, werd geb. ongeveer 1465, waarschijnlijk te Leiden, volgens gegevens op prenten, en overleed te Haarlem omstreeks 1495, volgens van Mander ongeveer 28 jaar oud. Waarschijnlijk was Albert van Ouwater zijn leermeester. Zonder monnik te zijn, woonde hij in het klooster der Johanniters te Haarlem, voor wie hij een kruisiging schilderde. G. was werkzaam in die stad tusschen de jaren 1475 en 1490. Van Mander beweert in zijn schilderboek, dat Dürer G. en zijn schilderijen gezien heeft, doch

[p. 278]

daar D. nooit in Haarlem geweest is, is dit niet mogelijk. G.'s bekendste werken zijn: twee vleugels van een altaar (kruisiging) in Weenen, het zoenoffer in het Rijksmuseum te Amsterdam, de geschiedenis van Johannes den Dooper te Berlijn, een opwekking van Lazarus in het Louvre, voorstelling van de St. Bavokerk in de St. Bavo te Haarlem. Een realistische, groote vroomheid spreekt uit de trekken der vrouwen; het landschap neemt een belangrijke plaats op zijn schilderijen in. Hij had vele navolgers. Zijn werk is typisch noordhollandsch. De kunst der Zuidelijke Nederlanden en wel die van Rogier van der Weyden en van Hugo van der Goes heeft veel invloed op hem gehad. G. beïnvloedde sterk zijn jongere tijdgenooten in de Noordelijke Nederlanden tot aan Jan Mostaert en Jac. Cornelisz. van Amsterdam toe.

Zie: A. von Wurzbach, Niederländisches Künstlerlexikon I (1906), 570; U. Thieme u. F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler XIII (1920), 328 (door M.J. Friedländer); H. van Hall (en B. Wolterson), Repertorium voor de Geschiedenis der Nederl. schilder- en graveerkunst enz. ('s Gravenhage 1935), 345; J.R.M. Kessler, Geertgen tot St. Jans (Utrecht 1930) (dissertatie); M.J. Friedländer, Geertgen und Bosch, dl. V, van zijn Alt Niederl. Malerei (1927).

J.M. Blok