Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Chijs, Mr. Jacobus Anne van der]

CHIJS (Mr. Jacobus Anne van der), geb. te Leiden 1 Juni 1831, overl. te Batavia 23 Jan. 1905, zoon van Dr. Pieter Otto (dl. IV, kol. 426) en van Helena Catharina Maas. Hij studeerde te Leiden, promoveerde aldaar in de rechten 1856 en deed daarna te Delft examen voor o.-i. ambtenaar. In 1857 vertrok hij naar Indië, werd op de Alg. Secretarie geplaatst, eerst als commies, later als referendaris. Vervolgens werd hij inspecteur bij het inlandsch onderwijs. In 1880 werd hij aangewezen om den chef der afdeeling statistiek ter Alg. Secretarie behulpzaam te zijn bij de inventarisatié van het oudindisch archief, tevens om na te gaan, welke stukken voor publicatie in aanmerking kwamen. In deze hoedanigheid heeft v.d. Chijs zijn eigenlijke levenstaak gevonden en heeft zich met de uitgaven van het Dagh-Register en van het Ned. Ind. Plakaatboek een blijvenden naam verworven. Op 28 Jan. 1892 tot landsarchivaris aangesteld, was hij hier de rechte man op de rechte plaats: zijn groote kennis en werkzaamheid ging gepaard met even groote hulpvaardigheid. Het Batav. Genootsch. van K. en W. telde hem onder zijn leden en later werd hij eerelid. Hij ordende de bibliotheek, ook de ethnologische afdeeling, maar ofschoon in 1885 nog een 4e druk van den catalogus dezer afdeeling verscheen en hij er tot 1899 met groote voorliefde werkzaam was, werd hij in laatstgenoemd jaar vervangen door Mr. L. Serrurier, oud-directeur van het Ethnografisch Museum te Leiden, die een andere rangschikking voorstond, waarmee v.d. Chijs niet schijnt te hebben kunnen meegaan. Boven allen twijfel verheven is echter, dat zijn zorgen, al die jaren aan boekerij en verzamelingen besteed, voor het gebruik en het behoud dier instellingen van zeer groot nut is geweest. Het hierboven genoemde Dagh- Register, gehouden in 't Casteel Batavia, van 't passeerende daer ter plaetse als over geheel Nederlandts- India is door hem in

[p. 172]

12 dln. uitgegeven, bevattende de jaren 1640-41, 53, 59, 61, 63, 64, 65, 66-67, 68-69, 70-71, 72 en 73. Hierbij sluiten aan de publicaties van H.T. Colenbrander en J. de Hullu 1624-29, 31-34, 36, 37, 41-42 en 1656-57 (deze jaren berusten in het Rijksarchief). Het Nederl. Ind. Plakaatboek loopt van 1602-1811; het verscheen in 16 deelen met een lijvig 17e deel als systematisch register, dat in 1900 er aan werd toegevoegd.

Van der Chijs, bij de beoefenaars der munten penningkunde hoog vereerd om zijn uitnemende kennis van alles wat in deze wetenschap op Ned. Indië betrekking heeft, kon in de laatste jaren niet meer werken. Hij werd bijkans geheel blind. Bij zijn echtgenoote, Marie Pauline van Kooten, liet hij kinderen na, waaronder een dochter, Helena Catharina, die gehuwd was met Hendrik Frederik Fock.

Behalve de bovengenoemde werken zijn ons van hem bekend: Gesch. v.d. sticht. van de Vereen. O.I. Comp. (Leiden 1856); De Nederl. te Jakatra (Amst. 1860); De latijnsche scholen van 1642 en 1666, alsmede het seminarium te Batavia (Batavia 1860); De munten van Ned. Indië, beschreven en afgebeeld (met E. Netscher) (1863); Catal. der Bibl. v.h. Bat. Gen. (1864); Neerl. streven tot openstellen van Japan voor den wereldhandel (1867); Numismatische afdeeling van het Mus. v.h. Bat. Gen. (1e druk 1869; 2e 1877; 3e 1886); Inventaris van het landsarchief te Batavia, 1602-1816 (1882); Catal. der Ethnol. afd. v.h. Bat. Gen. (4e dr. 1885); De vestiging van het Nederl. gezag over de Banda-eil. 1599-1621, met een kaart (1886); Het middelb. schoolonderw. te Batavia, gedur. de eerste helft der 19e eeuw (1902); Gesch. van de Gouvernements theecultuur op Java (1903).

Zijn portret bestaat als prent door J.P. Berghaus.

Zie: Ind. Gids XXVII (1905) I, 393-398; Tijdschr. Kon. Ned. Gen. voor Munt- en Penn. XIII (1905), 156, 157.

Regt