Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Zijl, Pieter Valkendaal van]

ZIJL (Pieter Valkendaal van), godgeleerde en schrijver, van hetzelfde geslacht als Otto van Zijl (dl. V, kol. 1184-85).

Hij werd in het begin der vijftiende eeuw te Utrecht geboren. Zijn ouders waren rijk en aanzienlijk; de vader heette Rudolf van Zijl. Aan de universiteit te Rostock 24 Mei 1427 als student ingeschreven, verwierf hij aldaar den graad van baccalaureus, daarna dien van magister in de theologie. Later werd hij in zijn geboortestad met algemeene stemmen tot prior gekozen van het ten jare 1430 bij het kapittel van Windesheim ingelijfde klooster der regulieren (Domus Beatae Mariae et duodecim apostolorum), na er eerst gedurende zeventien jaren procurator te zijn geweest. Het prioraat bekleedde hij tot 1480, toen hij het om vergevorderden leeftijd moest nederleggen. Hij overleed in 1485. Aangaande hem wordt nog verteld dat hij de gynaecophobie (vrees voor vrouwen), niet ongewoon in de middeleeuwen, ten zeerste overdreef: hij beweerde dat er voor een kloosterling niets verderfelijkers bestond dan het aanschouwen van een vrouwspersoon, als zijnde voor hem de deur der hel (‘affirmans nihil esse religioso perniciosius aspectu feminae, quae illi janua est gehennae’). Tot zijn voornaamste geschriften behooren: Explanatio in libros Sententiarum (bedoeld worden de Sententiarum libri IV van Petrus Lombardus, bisschop van Parijs); Vetus et Novum Testamentum per vocabula sub ordine alphabetico destinatum (een soort concordantie); een interpretatie van (volgens een andere bron: een excerpt uit) een gedeelte van de Summa

[p. 1332]

van Thomas Aquinas en van diens Quaestiones de malo; en Sermones variae (over de Zondagen en heiligedagen).

Zie: [H.F. van Heussen], Historie ofte beschryving van 't Utrechtsche bisdom I (Leid. 1719), 385, 386, 561; Ned. archief voor kerkelijke gesch., V (Leid. 1845), 306, 307; W. Moll, Kerkgesch. van Nederland vóór de hervorming II, 2de st. (Arnh. 1867), 291, 389; J.C. van Slee, De kloostervereeniging van Windesheim (Leid. 1874), 156, 157, 317, 323; J.G.R. Acquoy, Het klooster te Windesheim en zijn invloed II (Utr. 1876), 203 aant. 6, 207 aant. 7, 280, 317 aant. 3, III (Utr. 1880), 18; Bijdr. en Meded. van het Historisch Genootschap XVI ('s Gravenh. 1895), 59, 67-72 (in J.G.Ch. Joosting, Cornelis Block's Kroniek van het regulierenklooster te Utrecht).

Brinkerink