Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Verheijen, Johannes Baptista]

VERHEIJEN (Johannes Baptista), geb. te Bokhoven 14 Oct. 1746, overl. te 's Hertogenbosch 23 Oct. 1814, was de zoon van Arnoldus Verheijen en Godefrida Henrica Clercx.

Hij volgde zijn vader op als drossaard van de heerlijkheid Bokhoven, die aan de belgische familie Croy en in achterleen aan de duitsche familie Schall und Bell behoorde; zij behoorde tot Duitschland en niet tot Nederland. In Nederland mocht hij geen openbare betrekking bekleeden, totdat op 8 Jan. 1787 door de algemeene Staten bepaald werd, dat ook Roomsch-katholieken daartoe benoembaar waren. Hij werd eenige jaren later schout van Loon op Zand, waar hij zich toen vestigde.

Bij de verkiezing van leden der Nationale Vergadering op 27 Jan. 1796 werden in het district Tilburg de meeste stemmen op hem uitgebracht, maar de partij der ultra's onder aanvoering van Pieter Vreede kwam de zaal, waar de door de stemgerechtigden gekozen kiezers vergaderden, binnen en verhinderde een behoorlijke opneming der stemmen. Daarom werd de verkiezing door het bestuur van de provincie Bataafsch Brabant vernietigd en tegen 28 Mrt. een nieuwe verkiezing uitgeschreven. Hier werd Verheijen opnieuw gekozen, maar nu werd in de Nationale Vergadering zijn zitting nemen door Vreede en zijn medestanders tegengewerkt en het duurde tot 19 Oct. 1796 eer hij zitting kon nemen. Hij was een van de gematigdste leden onder de afgevaardigden uit Brabant. Bij de nieuwe verkiezingen, die 2 Aug. 1797 plaats hadden, gelukte het Vreede, een radicaal in Verheijens plaats gekozen te krijgen in den ring Tilburg.

Op 18 Dec. 1797 werd hij in het district Tilburg gekozen tot lid van het uit 28 leden bestaand bestuur der provincie Brabant, maar ingevolge den staatsgreep van 22 Jan. 1798 werd dit bestuur in Febr. d.a.v. ontbonden en hij werd niet in het nieuwe bestuur opgenomen. Eerst op 28 Mei 1801 werd hij gekozen in de vergadering, toen Vertegenwoordigend Lichaam genoemd, en kort daarna, 2 Juli, in denzelfden ring tot lid van het bestuur van het departement Dommel.

Ten gevolge van den staatsgreep van 19 Sept. 1801 werd het Vertegenwoordigend Lichaam ontbonden. Verheijen werd nu met ingang van 17 Oct. benoemd tot lid van het uit 12 leden bestaand Staatsbewind.

Hij verhuisde nu naar 's Gravenhage. Men had gezorgd, dat elk departement in dat bewind vertegenwoordigd was.

[p. 1195]

Van hem werd getuigd, dat hij ‘hoewel’ Roomsch-Katholiek, toch een geschikt persoon was.

Delprat in zijn Journal (Bijdragen en mededeelingen v.h. Historisch genootsch te Utrecht 13e deel 1893) zegt op een plaats: ‘Verheijen que l'on a choisi pour faire nombre, se distingue avantageusement. ll est intégre et ferme, a un grand sens et tient tête à Spoors’. Elders zegt hij: ‘Verheyen bon homme mais mal’. Dus in enkele maanden is Delprat's meening omtrent hem wel zeer veranderd.

Door loting werd bepaald, dat Verheijen 1 Oct. 1803 zou aftreden. Maar de constitutie gaf aan, welk departement elk jaar de voordracht van 4 personen voor een lid had; in 1803 was dit Zeeland. Men deed bij het bestuur van dat departement moeite, dat het Verheijen op de voordracht zou plaatsen, maar het stelde 4 Zeeuwen daarop. Zoo werd het eenige roomsch-katholieke lid, door een toevallige omstandigheid, aan het Staatsbewind ontnomen. Dit zette in Brabant veel kwaad bloed.

Men zou Verheijen nu waarschijnlijk in het bestuur van het departement Brabant gekozen hebben, maar daarin had zijn oudste zoon A.G. Verheijen (zie boven) zitting, en dus was hij daarin niet verkiesbaar.

Hij ging nu weder te Loon op Zand wonen.

Op 9 Sept. 1805 werd hij door den raadpensionaris Schimmelpenninck tot lid van het bestuur van genoemd departement benoemd; genoemde oudste zoon kreeg daarin geen zitting. Deze betrekking verwisselde hij het volgende jaar met die van lid van het Wetgevend Lichaam voor het departement Brabant, waartoe hij 25 Sept. 1806 door koning Lodewijk benoemd werd. Hij bleef dit totdat hij, na de inlijving van Zeeland. Brabant en Gelderland bezuiden de Waal bij Frankrijk, in Apr. 1810 benoemd werd tot lid van den uit 16 leden bestaanden conseil général van het departement Bouches de la Meuse. Na de bevrijding werd dit lichaam in Nov. 1813 ontbonden en Verheijen 6 Apr. 1814 benoemd tot lid der Nationale Vergadering. Door den toestand zijner gezondheid heeft hij weinig vergaderingen van dit lichaam bijgewoond.

Hij huwde Maria Cornelia van Grootveldt en na haar overlijden 20 Febr. 1775 Wilhelmina Christiana de Roij van Wijchen, geb. 24 Mei 1751, overl. 8 Nov. 1810. Bij elk harer had hij een zoon; die uit het tweede huwelijk Fr. Xav. gaat hiervoor.

Zie: Taxandria, 2e jaarg. (1894), blz. 25 vlgg.; aldaar ook zijn portret in silhouet.

Ramaer