Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Schroeder, Nicolaus Wilhelm]

SCHROEDER ((Nicolaus Wilhelm), geb. 22 Aug. 1721 te Marburg, overl. 30 Mei 1798 te Groningen, zoon van Johann Joachim S. Laatstgenoemde was te Marburg hoogleeraar in de oostersche talen.

De naam van Schroeder is met dien der Schultensen in de geschiedenis der nederlandsche oriëntalistiek nauw verbonden. Hij komt Albert Schultens in diens goede kwaliteiten het meest nabij en brengt zelfs zijn methode tot grootere volmaaktheid. Reeds als student in zijn geboortestad stelde hij zich Schultens, wiens roem overal verbreid was, tot voorbeeld. De titel van de rede, waarmede hij in 1744 het ambt van buitengewoon hoogleeraar in de oostersche talen te Marburg aanvaardde, doet onmiddellijk aan de oraties van Schultens (dit woordenb. dl. V, kol. 707 vlg.) denken, n.l. Oratio de antiqua linguae Arabicae origine. Dit is ook het geval met de rede, die hij hield toen hij, na een kort verblijf in Holland te Marburg teruggekeerd, aldaar tot gewoon hoogleeraar werd benoemd, de Oratio de causis defectuum, quibus hodierna linguae Hebraeae cognitio laborat, oppositaque eas tollendi ratione. In 1747 werd Schroeder voorgoed aan de Nederlanden verbonden door zijn benoeming tot hoogleeraar in het Grieksch en de oostersche talen, destijds een vrij gewone combinatie, te Groningen. Uit de Oratio de fundamentis quibus solida linguae Hebraeae cognitio superstruenda, waarmede hij 14 Juni 1748 dit ambt aanvaardde, blijkt in sterke mate zijn instemming met Schultens' studierichting. In 1752 verwisselde hij zijn onderwijs in het Grieksch voor dat in de hebreeuwsche antiquiteiten.

Intusschen had Schroeder reeds grooten roem geoogst door de uitgave van zijn Commentarius philologico-criticus de vestitu mulierum Hebraearum ad Jes. III, 16-24 (1745). Dit geschrift is ook later zeer geprezen. Een hebreeuwsche grammatica gaf hij in 1766 uit onder den titel Institutiones ad

[p. 1006]

fundamenta linguae Hebraeae. Deze grammatica is hier en in het buitenland vaak herdrukt en bleef hier lang de eenig gebruikte. In 1787 werd er aan toegevoegd een Appendix institutionum ad fundamenta linguae Hebraieae Chaldaismi biblici praecepta exhibens. Belangrijke lexicographische werken van Schroeder zijn de Observationes de origine quarundam Hebraearum vocum (1755-56) en de Observationes selectae ad origines Hebraeas (1761). Zijn opvattingen over de tekstkritiek gaf hij weer in een Oratio de causis criticae, quae in sacro V.T. codice exercetur, comtemtae antehac et neglectae, nunc autem in pretio habitae, diligenterque excultae (rectorale redevoering van 1787).

Behalve het Hebreeuwsch beoefende hij het Perzisch, het Turksch en het Arabisch. Reeds in 1739 gat hij uit Quatuor prima capita Geneseos Turcice et Latine etc. Zijn kennis van het Arabisch was zóó groot, dat men hem den bijnaam gaf van ‘den Arabier’. Eigenlijke arabische werken heeft hij echter niet uitgegeven. Wel heeft hij tamelijk veel op dit gebied in handschrift nagelaten.

Een indruk van zijn onderwijs krijgt men uit de vele dictaten, die te Utrecht en Groningen aanwezig zijn en die handelen over alle boeken van het Oude Testament alsmede over hebreeuwsche antiquiteiten. De aard van zijn onderwijs blijkt ook uit de Sylloge dissertationum philologico-exegeticarum, a diversis autoribus editarum, sub praesidio Alb. Schultens, J. Jac. Schultens et N.G. Schroeder defensarum (1772-75).

Zie: Allgemeine Deutsche Biographie, 32er Band, i.v.N.W. Schroeder, daar vindt men ook verdere literatuur over Schroeder vermeld; J. Nat, De studie van de Oostersche talen in Nederland in de 18e en de 19e eeuw (1929), 74 vlg.

Nat