[Rijken, Theodorus Jacobus]
RIJKEN (Theodorus Jacobus), broeder Franciscus Xaverius, geb. te Elshout gem. Oudheusden, Noord-Brabant, 30 Aug. 1797, overleed te Brugge 26 Nov. 1871. Zijn eenvoudige ouders gaven hem een diep godsdienstige opvoeding. Op 25-jarigen leeftijd kwam hij in aanraking met Mr. J. le Sage ten Broek (dl. VI, kol. 207), in verband met den bijstand, dien hij dezen verleende in een opvoedingsgesticht voor weezen. Hier rijpte bij hem het besluit zich geheel aan de opvoeding en onderwijs van kinderen te wijden in een kloosterstichting. In de Nederlanden was dat niet mogelijk door de bestaande wetten. Te voet ondernam hij de reis naar Rome, had het voorrecht als een der twaalf apostelen bij de voetwassching door den Paus en aan diens tafel aanwezig te zijn. Hij ontving dan de gebruikelijke herinneringsmedaille. Hij keerde 1828 terug uit Rome en wilde onderweg in een Trappisten-klooster intreden, maar merkte terstond, dat de groote afzondering en strenge boete zijn roeping niet was. Hij vertrok naar Amerika, waar hij vele moeilijkheden ondervond. Hier was hij een missionaris bij de Indianen behulpzaam, en kwam zoo in betrekking met Mgr. Rosati, den bisschop van St. Louis. Deze steunde zijn plannen om een congregatie te stichten voor de opvoeding der jeugd en zond hem naar België, dat vrij was geworden, met aanbevelingsbrieven voor den bisschop van Brugge, Mgr. Boussen, 1838. Ook deze keurde zijn plannen goed en stuurde hem, om een proefjaar te doen, naar de paters Redemptoristen te St. Truyen. Zij bevonden, dat de energieke man de geschikte persoon was, en Mgr. Boussen stond hem toe een huis in te richten te Brugge in de Ezelstraat. 5 Juni 1839, na veel tegenstand en opspraak, had hij enkele medebroeders gevonden te Gemert, N. Br., waaronder zijn bijzonderen helperen medestichter, Antonius Melis, broeder Ignatius.
Hij kwam ook in aanraking met den stichter van het doofstommeninstituut, Mart. van Beek, conrector van de latijnsche school te Gemert. die zijn inrichting naar St. Michielsgestel verplaatste, 1840. Aldaar verbleven een tweetal der broeders om de methode van het onderwijs te leeren. De heer van Beek steunde mild de ondernemingen der broeders (brief 1846).
In de groote moeilijkheden en tegenstand, verbonden aan elke kloosterstichting, had Br. Rijken een uitmuntenden raadsman bekomen in den beroemden pater Jezuïet, Isidoor van Kerkhoven. Deze steunde de wilskracht van den stichter in zijn zware zorgen en leidde de jeugdige kloostergemeente op het moeilijke pad van een volmaakt leven. Hij raadde hun als patroon den H. Franciscus Xaverius aan en bewerkte de statuten der nieuwe congregatie, welke goedgekeurd werden door den bisschop van Brugge 1846. De eerste broeders hadden 1843 het kloosterkleed aangenomen. 1844 openden zij te Brugge hun eerste lagere school in zeer bekrompen lokalen. 1846 legden 8 broeders met den overste. Broeder Franciscus Xaverius, de kloostergeloften af. 1848-50 kwam de eerste school in Engeland tot stand. Mart. van Beek had wegens verschil met het bestuur van zijn doofstommeninstituut ontslag genomen. Hij vestigde zich 1850 te Brugge bij de broeders Xaverianen. Hier was hij den overste behulpzaam bij de oprichting der scholen in Engeland en in Louisville in Amerika 1854, waarheen hij zelf ook vertrok.
Broeder Xaverius stichtte nog huizen te Salford 1857, Manchester 1859. Het volgend jaar besloot
Auteursrecht onbekend