Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Rodoan, Karel Philips de]

RODOAN (Karel Philips de), bisschop van Middelburg en Brugge, werd geboren op het kasteel van Berleghem bij Oudenaarden 1552, en overl. in de benediktijnerabdij te Eename, 7 Juli 1616. Hij was de zoon van Ludov de Rodoan, ridder, heer van Doncourt en van Berleghem, als kamerheer in dienst van prinses Anna van Lotharingen, de echtgenoote van René de Chalons, prins van Oranje, en van Isabel de Bette, eeredame van dezelfde prinses.

Hij voltooide de lagere studie te Verdun, daarna studeerde hij de filosofie in den Borcht te Leuven en 1574 behaalde hij den graad van licentiaat in de rechten. Hij had een kanunnikdij verkregen te Verdun door de bescherming van den hertog van Lotharingen. 4 Febr. 1574 werd hij gegradueerd adellijk kanunnik in Sint Baafs te Gent. Tijdens het schrikbewind der Calvinisten aldaar, week hij uit naar Verdun en verbleef bij zijn bloedverwant, Joh. Rembert-Villiers, vicaris-generaal. Daar hij verstoken bleef van de inkomsten zijner kanunnikdij te Gent, werd hij benoemd tot proost van St. Waudru en St. Germain te Bergen (Mons) 1581. Omdat hij niet verplicht was aldaar te resideeren, kon hij zijn prebende te Gent behouden. 22 Jan. 1585 werd hij aldaar cantor en 1590 deken van het St. Baats-kapittel.

Na den dood van bisschop Joh. van Strijen (8 Juli 1594), bisschop van Middelburg (dl. VI, kol. 1264), besloten de aartshertogen nog een opvolger te benoemen, ofschoon reeds eenige jaren de zetel onbezet was gebleven. Zij benoemden Karel de Rodoan, die 8 Oot. 1600 in de collegiale kerk van Sint Martinus te Aalst gewijd werd door den aartsbisschop van Mechelen, Mathias Hovius, bijgestaan door den bisschop van Gent, Petrus Dammant, en den bisschop van's Hertogenbosch, Gijsb. Maes. De datum der bevestiging door den Paus, 19 Jan. 1600, wordt noch bij Eubel, Hierarch. Cath. III, 260 vermeld, noch bij Gams. Series episc. 254, en ook niet door de Schrevel, echter wel door Brom. Door zijn

[p. 868]

benoeming tot bisschop van Middelburg was hij tevens abt der norbertijner abdij van Middelburg. Nog verschillende leden dezer abdij waren in leven en verbleven in Brabant.

Eenige kostbaarheden en bescheiden der abdij waren sinds 1594 in bewaring bij den abt van Park bij Leuven. Zoodra Rodoan benoemd was tot bisschop en door den Nuntius aangesteld was als vicarius van het openstaande diocees, schreef hij 24 Mrt. 1599 uit Gent naar den abt van Park, om inlichtingen te vragen over zijn administratie van hetgeen van het bisdom en van de abdij van Middelburg overbleef. Hij teekent ‘C.P. Rodoan alias Berlighen denominatus episc. Midd.’ Opnieuw verzoekt hij als ‘episcopus confirmatus’ 18 Sept. 1600 uit Brussel den abt van Park ‘clenodia et monimenta ecclesiae Middelburgensis’ toe te vertrouwen aan Petrus Malcotius, religieus der abdij van Middelburg, wien hij een bewijs van ontvangst geeft. Deze Malcotius teekende op den inventaris van 1594 aan, dat hij alles in orde ontvangen had (Bijdragen bisd. Haarlem). Waar deze zaken, waaronder veel rekeningen en pachtboeken der abdij van Middelburg, later gebleven zijn blijkt niet; in Gent of Brugge? Na hem werd geen bisschop van Middelburg meer benoemd. Rodoan behield als bisschop zijn dekenale prebende in St. Baafs te Gent. Bovendien had hij nog de abdij van Eename O.S. Ben. in commende verkregen, sinds het overlijden van den laatsten abt 1593. De abdij Eename was door de Geuzen met den grond gelijk gemaakt, maar bezat nog vele eigendommen. De zes nog overige monniken verbleven in hun refuge. De Rame, te Oudenaarden. Zij deden al het mogelijke om den opgedrongen abt te weren. Ten laatste beloofde hij na een half jaar het habijt der orde te zullen aannemen. Na twee jaar was de belofte nog niet vervuld. Hij ging zelfs een verdrag aan om de abdij met haar inkomsten in te lijven bij de proosdij van het kapittel van Sint-Rombouts te Mechelen (Miraeus. Opera diplomatica. IV, 477-481). De prior met zijn kloosterlingen deden een beroep op de Vier Leden van Vlaanderen, 1596, en bewerkten, dat de inlijvingsakte van 16 April 1594 voorioopig een doode letter bleef.

De Schrevel, Biogr. nat. zegt, dat de Rodoan bij zijn confirmatie als bisschop van Middelburg, 1600, omdat dat bisdom geen inkomsten opleverde, deze abdij Eename voor zijn leven in commende ontving. Dit is onjuist, want te voren in de overeenkomst en voorwaarden van de inlijving der abdij bij de proostdij te Mechelen 16 April 1594, noemt hij zich reeds praelatus monasterii Eenh. designatus. Als bisschop van Middelburg en als bisschop van Brugge wist de Rodoan de noodige dispensatie te verkrijgen om de commende van deze abdij te blijven behouden. Later heeft hij veel, vooral na 1609, gedaan, om de abdij weder te doen bloeien en te helpen herstellen.

De bisschop van Middelburg, Rodoan, werd door de aartshertogen benoemd tot bisschop van Brugge en ter bevestiging voorgedragen aan paus Clemens VIII, 16 Juli 1602. Deze volgde eerst 26 Mei 1603. 24 Maart 1604 deed hij zijn plechtige intrede in Brugge. Ellendig was de toestand van zijn bisdom door den voortdurenden krijg, het beleg van Ostende en de voortdurende invallen der staatsche benden. De verovering van Sluis maakte de onveiligheid voor de priesters en de kerken nog grooter (zie het verslag van bisschop de Rodoan in 1607 naar Rome gezonden, Hs. Konink. bibl. Brussel, v.d. Gheyn, Catal. manuscr. bibl. Royale VI, 582 no. 4287).

[p. 869]

Als bisschop van Brugge heeft de Rodoan veel heilzame werken tot stand gebracht. Hij deed het seminarie herleven en stelde alles in het werk om jonge priesters op te leiden en de vervallen kerken en scholen te herstellen. Hij was zeer milddadig en vrijgevend voor alle goede werken en het versieren der kerken. Zijn voorbeeldig leven prijst de predikant H.G. Janssen, Kerkhervorming te Brugge II, 224. Hij behield als bisschop van Brugge den titel van administrator van Middelburg, waarop hij 1614 zinspeelt in een brief over een opvolger van den apost. vicaris Sasbold (Archief aartsb. Utrecht IV, 48). Als administrator van Middelburg gaf hij te Mechelen 12 Juli 1607 nog volmacht aan Mattheus van Iersel, abt van St. Michiel, om aan Steph. van Wijk land te verpachten (Acta S.S. Juni I, 979). De Schrevel meldt ook, dat hij de eigen liturgie van het kapittel der kathedraal van Sint-Donaas verving door den romeinschen ritus. Dit is eerder te bejammeren dan te prijzen. De bisschop overleed in zijn abdij Eename, waar hij dikwijls verbleef.

In de portrettenrij der bisschoppen in het seminarie in Brugge is dat van de Rodoan een der beste. Nog komt zijn portret voor op een door hem geschonken drieluik, geschilderd door Ant. Claeissins 1609, thans in de Sint Salvators kerk te Brugge.

Zijn door J. Matham gegraveerd portret komt voor in de uitgave der werkjes van G. Lindanus, Fasciculus poenitentiae en Eusebius, De fugienda impoenitentia dialogus (Col. 1610), en in Sanderus, Flandria illustrata, en in lithographie in Canneel, Hist. du diocèse de Bruges in folio.

Zie: Biographie nat. Belg. XIX, 603-612; Bijdragen gesch. bisdom Haarlem XXII, 20, 220, 227-232; Edm. Beaucarne, Hist. de l'abbaye d' Eename (Gand 1895), 217-277; Potter en Broeckaert, Gesch. der gem. van Oost-Vlaanderen 6e reeks I, Berlegem, 20-22, Eename, 69-70; Gallia Christ. III, 35; Archief aartsb. Utr. X, 140, XIII, 250, 251; Bijdragen bisdom Haarl. I, 226, XXII, 210, 220, 227-232; Brom, Archivalia in Italië I, II, 725.

Fruytier