Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[p. 815]

[Polyander A Kerckhoven, Johannes]

POLYANDER A KERCKHOVEN (Johannes), zoon van den voorgaande, wiens geslacht uit Gent afkomstig is, geb. te Metz 28 Maart 1568, overl. te Leiden 4 Febr. 1646. In 1569 vluchtten zijn ouders uit Lotharingen naar de Palts. In 1570 kwam hij te Emden. Hij studeerde hier, te Bremen, Heidelberg en Genève. In 1591 werd hij waalsch predikant te Dordrecht en in 1611 hoogleeraar te Leiden naast Episcopius, die er 23 Febr. kwam. De curatoren van de hoogeschool te Leiden hoopten dat zij samen ‘de jonghe theologen door het onderhouden der onderlingher verdraechsaemheydt in de schole te ghewennen tot behoorlijcke betrachtinge van vrede in de Kercke’. Eerst op verzoek van de curatoren besloot Polyander de inauguratie van Episcopius bij te wonen. Toch bleef de verhouding vrij goed (zie dl. I, kol. 829-832). Polyander heeft als afgevaardigde van de Staten van Holland de Synode te Dordrecht in 1618 en 1619 bijgewoond. Daar was hij medewerker aan de Canones en werd hij gekozen tot een der overzetters van het Oude Testament. Op 31 Dec. hield hij de latijnsche preek over Jes. 52:7. Hij was infralapsariër. Zijn zoon, Johannes van Kerckhoven, heer van Heenvliet, liet in de Sint Pieterskerk te Leiden een gedenkteeken voor hem oprichten. F. Spanheim hield een lijkrede op hem. Hij schreef een lijkrede o.a. op Antonius Walaeus (zie dl. II, kol. 1513 en beneden). Zijn vrouw heette Judith Nuys.

Hij schreef: Varia poëmata (Genevae et Heidelb. 1587); Accord de plusieurs passages des Sainctes Ecritures .... (Dordr. 1599); De locis definitionis, proprii et accidentium (Dordr. 1601); Theses logicae atque ethicae (1602); Les actes memorables des Grecs .... (Dordr. 1602); Wederlegginge eenes briefs gheschreven bij sekeren doctore des ordens van S. Augustijn binnen Luijck .... (Leid. 1608, in het Engelsch Lond. 1610); Responsio Joh. Pol. ad interpolata Anastasii Cocheletii monachi Carmelitae sophismata .... (Dordr. 1610); Disputatie tegen d'aenroepinge der reliquien der afghestorvene Heyligen, uit het Fransch van Joh. Pol. vert. (Dordr. 1611, ook in het Engelsch); Duae orationes .... de sanctae theologiae nobis in verbo Dei revelatae praestantia et certitudine (Lugd. Bat. 1614); L' Estat des principals questions et controverses .... (Amst. 1616); hetzelfde vert, door Jac. Trigland als: De staat van de voornaemste quaestien ende gheschillen .... (Amst. 1616); Duae orationes .... de Christo Immanuele .... et de cautione adhibenda ad controversias ecclesiasticas .... (Lugd. Bat. 1618); Oratio Joh. Pol. .... de primariis falsae theologiae auctoribus devitandis, et fidis verae doctoribus imitandis .... (Lugd. Bat. 1620; herdr. 1622); Syntagma excercitationum theologicarum .... Varias orationes ac disputationes complectens .... (Lugd. Bat. 1621); Medulla meditationum recentiorum ecclesiae Dei doctorum in epistola ad Colossenses .... Matth. Turnemainni, cum praefatione Joh. Pol. (Francofurti 1625 en 1626); Synopsis purioris theologiae .... (Lugd. Bat. 1625) (zie hierover vooral: Ned. Archief voor Kerkgesch. XXIII, 161-213, 225-259; herdrukt in 1632, 1642, 1652, 1658, 1881 (de laatste uitgave ‘curavit et praefatus est H. Bavinck)); Spiegel der waere bekeeringe des sondaers tot Godt .... (Leid. 1626); Oordeel der professoren van seker boexken dat Anthonius Hornhovius, .... uit het latijn (Amst. 1626; herdr. in 1626); Censura in confessionem sive declarationem sententiae eorum qui in foederato Belgio Remonstrantes vocantur .... (Lugd. Bat. 1626); Censure ofte oordeel van de professoren .... over de belijdenisse

[p. 816]

ofte verclaringe van 't gevoelen der gene die in de Geunieerde Nederlanden Remonstranten werden genaemt .... vert. door Antonius Walaeus (Leyd. 1627); Eere Godts, verdedight tegen den lasler Jacobi Triglandii .... of claer vertoogh dat niet de Remonstranten of Arminianen, maer de Contraremonstranten of Calvinianen Godts eere vernietighen (1627) hem soms ten onrechte toegeschreven, waarschijnlijk van de hand van S. Episcopius; Ancker der ghelovighe siele .... (Leid. 1628); Miscellaneae tractationes theologicae .... (Lugd. Bat. 1629); Oratio de differentia inter consolationes ethnicas ac christianas .... (Lugd. Bat. 1636); Sermons theologigues (Leyd. 1639); Oratio funebris in obitum eximii A. Walaei .... (Lugd. Bat. 1639); Prima concertatio anti-sociniana .... (Amst. 1640); Oratio rectoralis de charitate erga Deum et proximum (Leyd. 1641); Oratio funebris in obitum Festi Hommii .... (Lugd. Bat. 1642; vert. Leijd. 1642); Oratio funebris in obitum Ludovici de Dieu .... (Leyd. 1643); De essentiali Jesu Christi Domini omnipotentis existentia ac gloria divina .... (Lugd. Bat. 1643); Judicium et consilium de comae et vestium usu et abusu .... (Lugd. Bat. 1644); Methodus bene concionandi.

Zijn portret is gegraveerd door C.v. Dalen en J. Suyderhoef, beide naar Baudighem, door W.J. Delff naar Mierevelt, door A. Matham en door een onbekende (in Alma Academia Leidensis p. 64 en Icones profess. Leyd. 1613).

Zie: B. Glasius, Godgel. Ned., Biogr. Woordenboek II ('s Hert. 1853), 254-256; H. de Vries, Genève pépinière du Calvinisme Hollandais (Frib. 1918), 2, 59, 133, 195, 198, 235, 259; A.C. Duker, Gisbertus Voetius, registers, ald. 85, 159; J.D. de Lind van Wijngaarden, Antonius Walaeus (Leid. 1891), 3, 21, 47 v., 57, 61, 63, 76, 96-98, 101, 203; A.H. Haentjens, Simon Episcopius (Leid. 1899), 24 v., 28, 38; Louis D. Petit, Bibliogr. lijst der werken van de Leidsche Hoogl. Fac. der Godgel. (Leid. 1894), 107-118; Bibliotheca Theol et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans 1900), 792 (no. 716 v.); H.H. Kuyper, De Post-Acta (Amst./Pretoria [1899]), het register in voce op blz. 521; G.P. van Itterzon, Franciscus Gomarus ('s Gravenh. 1929), 5, 13, 199, 220-275 (passim), 313, 316, 411, 424-439 (passim); dez. in Ned. Archief voor Kerkgeschiedenis XXIII (1930), 225-227; H.J. Honders, Andreas Rivetus ('s Gravenh. 1930), 12, 19-21, 31, 91, 159 v., 166.

Knipscheer