Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Piso, Dr. Willem of Gulielmus]

PISO (Dr. Willem of Gulielmus) (zijn eigenlijke naam zou Guillaume Lepois geweest zijn) werd te Leiden in 1611 geboren, studeerde aldaar en promoveerde er in 1630 tot medicinae doctor (hoewel hij in het Alb. stud. en in de Bronnen t.d. gesch. d. Univ. L. niet voorkomt; eerst 4 Mrt. 1645 is hij in het Alb. ingeschreven als doctor med., 34 jaar oud, in dienst van graaf Maurits van Nassau). Eerst vestigde hij zich eveneens in zijn vaderstad, doch ging later naar Amsterdam, waar hij in 1655 inspecteur van het Collegium Medicum was. Hij wordt door Nicolaas Tulp (dl. III, kol. 1250) genoemd als een der aanwezigen bij een lijkopening door van Meekeren. Hij vergezelt in dienst van de Westindische Compagnie als lijfarts den landvoogd van Brazilië graaf Joan Maurits van Nassau (dl. I, kol. 1222), gedurende diens landvoogdij van 1636 tot 1644. Aan Piso hebben wij de kennis der ipecacuanha te danken, die hij het eerst beschreef en als geneesmiddel in Europa invoerde. Bovendien heeft hij zich zeer verdienstelijk gemaakt door de uitgave van alle werken van Dr. Jacobus Bontius (dl.III, kol. 137). Hij publiceerde: Historia naturalis Brasiliae, auspicio et beneficio illustriss. J. Mauritii Com. Nassau illius Provinciae et Maris summi Praefecti adornata, in qua non tantum plantae et animalia sed et indigenorum morbi, ingenia et mores describuntur et iconibus supra quingentas illustrantur, contin. Guil. Pisonis de Medicina brasil. lib. IV, Georg. Marggrafii histor. rer. natur. brasil. libr. VIII a Joanno de Laet ordin. digesti (Lugdun. Batav. apud Franciscum Hackium et Amstelodami apud Lud. Elzevirium 1648). Reeds in 1658 volgde een nieuwe folio-uitgave met den titel: Gulielmi Pisonis Medici Amstelaedamensis de Indiae utriusque re naturali et medica libri quatuordecim, quorum contenta pagina sequens exhibet (Amstelaedami apud Ludovicum et Danielem Elzevirios 1658). Hierin werden de werken van Bontius gepubliceerd, doch van hem zelf: Historiae Naturalis et Medicinae Indiae Occidentalis libri quinque en Mantissa aromatica, sive de Aromatum cardinalibus quatuor et plantis aliquot Indicis in Medicinam receptis, relatio nova, terwijl er van Dr. Georgius Markgraaff, uit Lipstad, opgenomen zijn: Tractatus Topographicus et Meteorologicus Brasiliae, cum Observatione Eclipsis Solaris, quibus additi sunt illius et aliorum Commentarii de Brosiliensium et Chilensium Indole et Lingua. Vaak heeft men P. van plagiaat beschuldigd, omdat in deze tweede uitgave niet meer zoo streng gescheiden waren zijn

[p. 806]

eigen mededeelingen en de waarnemingen van Markgraaff, wat wel het geval was in de eerste editie. Waar echter P. in den eersten druk aan M. den grootsten lof toezwaait, en hemook in den tweeden steeds met groote vereering noernt, wil mij dit niet zeer billijk toeschijnen, te meer niet waar hij nadrukkelijk mededeelt, wat hij gedaan heeft, ‘opdat niet de een of andere kwaadwillige zou rondstrooien, dat ik mijn geschriften met gestolen kleuren versier.’

Zie: Biogr. Lex. d. hervorrag. Aertzte van Gurlt en Hisch, i.v.; Haeser, Geschichte der Medizin; M.A. van Andel, Willem Piso, een baanbreker der tropische geneeskunde in Bijdr. t.d. Gesch. d. Geneesk., Jaarg. 1924; Encycl. Winkler Prins, i.v.; L.S.A.M.v. Römer, Historische Schetsen (Batavia 1921).

von Römer