Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Kyspenning, Henricus]

KYSPENNING (Henricus), geb. te Venlo, overl. te Xanten 23 Mrt. 1588, zoon van Henricus K. en Elisabeth van Vogelsanck. Hij was gesproten uit een oude venlosche familie, waarvan verschillende leden zitting hadden in de magistratuur dezer stad; behoorde aanvankelijk tot de orde der Kruisheeren en was een man van groote welsprekendheid, die wel eenigszins de nieuwe leer was toegedaan, doch zijn leven als Katholiek beëindigde en als de schrijver van voortreffelijke boeken, in het bijzonder voor predikers, bekend was. Hertog Johan van Cleef benoemde hem in 1562 tot pastoor van Xanten. Hier leidde hij de kerkelijke diensten in den geest der hertogelijke reformatie, waaraan hij ook persoonlijk een voornaam aandeel had. Den 10. Sept. 1563 komt hij met zijn ouders, zijn broeder Johan, zijn zuster Methgen, gehuwd met Johan Breman, en zijn andere zuster Truyken in een

[p. 566]

boedeldeeling of magescheid voor. In Juni 1564 maakte hij deel uit van de commissie, die door genoemden hertog te Dusseldorf was aangesteld tot bewerking eener nieuwe kerkverordening. Terzelfder tijd werd hem ook de samenstelling van den katechismus opgedragen. De uitgave van dit werk schijnt echter niet tot stand gekomen te zijn, daar de geheele hertogelijke reformatie opgegeven werd. Een handschrift van dezen katechismus berust in het kerkelijk protestantsch archief te Wesel. Kyspenning stond bij den hertog zeer in de gunst; hij neigde echter meer naar de katholieke zijde, wat in het bijzonder ook uit zijn katechismus blijkt. Hij ging dan ook niet tot het protestantisme over, maar kwam wel tot volledige onderwerping aan de roomsche kerk. Hij kreeg 6 Apr. 1571 een prebende als kanunnik aan de domkerk te Xanten, wat een bewijs is, dat hij toenmaals ook persoonlijk met de hervormingsideeën gebroken had. In zijn testament d.d. 15 Mrt. 1588 vermaakte hij o.a. een gedeelte van zijn bibliotheek aan den pastoor van Xanten en diens opvolgers en benoemde tot uitvoerders van zijn laatsten wil: Otto ingen Winckel, portier en kanunnik der kerk van Xanten, Henricus Muller en Joannes van Wetten, vicariis van genoemde kerk. Op het parochiaal archief van Xanten bevinden zich de volgende werken van zijn hand: Doctrina evangelica de meditatione mortis (Antwerpen 1583); Aurea precationum piarum et devotarum catena (Keulen 1613). Op het stichtsarchief: De meditatione mortis (Keulen 1573); Precationes christianae (Keulen 1581); Aqua vitae. De fontibus salvatoris J.C. Doctrina evangelica de meditatione mortis (Antwerpen 1583).

Zie: Overdrachtsregister van Venlo 1563-64 op het rijksarchief te Maastricht, overdracht van 10 Sept. 1563; Kapittelsprotocollen van het sticht Xanten, d.d. 7 Dec. 1569, 6 April 1571 en 15 Juni 1571, op het Staatsarchief te Dusseldorf; Codex Pels, tome II, 188, 286, zich bevindende in het stichtsarchief te Xanten. Zijn testament, in het Latijn, eveneens in genoemd stichtsarchief; Walter Bösken, Geschichte der Evangelischen Gemeinde zu Xanten (Wesel 1899-1900) I, 11, 19, 20, 30, II, 59-60; Jan Verzijl, Henricus Kyspenning. Pastoor en Kanunnik te Xanten. Venlonaar van geboorte in Nieuwe Venlosche Courant d.d. 29 Mrt. 1930; dez. in Maasgouw (1930), 56-57.

Verzijl