Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Kist, Nicolaas Christiaan]

KIST (Nicolaas Christiaan), geb. te Zaltbommel 11 April 1793, overl. te Leiden 21 Dec. 1859. Zijn vader was Joost Gerard K. (zie vorig art.). Hij studeerde te Utrecht in de godgeleerdheid. Zijn studie werd onderbroken toen hij in 1815, evenals Herman Johan Royaards (dl. V, kol. 616) e.a. zich voegde bij de compagnie vrijwillige jagers en als fourier den tocht meemaakte naar Bruay (bij Valenciennes). Teruggekeerd werd hij eerst candidaat in de letteren 11 Juni 1816, en op denzelfden dag als Royaards, 13 Juni 1817, candidaat in de godgeleerdheid. Op zijn proefschrift De commutatione quam Constantino Magno auctore societas subiit christiana (Rhenotraj. 1818) werd hij 13 Maart 1818 doctor theologiae. Den 13den Sept. 1818 werd hij predikant te Zoelen. Hij bleef er tot 26 Oct. 1823; benoemd tot buitengewoon hoogleeraar te Leiden, aanvaardde hij dit ambt met een inaugureele rede (reeds 11 Oct. gehouden): De progressione ingenii humani in dogmatum historia Christianorum animadvertenda (in Ann. Acad. Lugd. Bat. 1823). Benoemd tot gewoon hoogleeraar (13 Juni 1829), gaf hij als oratio inauguralis op 15 Dec. d.a.v.: De Ecclesia Graeca, Divinae Providentiae teste (in Ann. Acad. Lugd. Bat. 1827). In 1843 werd J.H. Scholten (dl. III, kol. 1143), in 1853 A. Kuenen (dl. II, kol. 734) zijn ambtgenoot.

Een prijsvraag van Teylers godgeleerd genootschap is door hem beantwoord en werd bekroond 13 Nov. 1829. Het antwoord verscheen als dl. XXX van de Werken van Teyler's godgel. genootschap (1830) onder den titel: De Chr. Kerk op aarde volgens het onderwijs van Jezus en de apostelen, en de geschiedenis, is herdrukt in 1835, en vertaald in het Hoogduitsch door Tross (Leipz. 1838).

Over de verschijning in 1829 van dl. I van het Archief voor Kerkelijke geschiedenis inzonderheid van Nederland zie men in ons woordenboek dl. V, kol. 616-621, in het artikel over Herman Johan Royaards, bewerkt door L. Knappert. Onder eenige malen gewijzigden titel komt dit tijdschrift tot heden geregeld uit.

[p. 520]

Kist verklaarde zich tegen de leer van Scholten, en sprak als zijn gevoelen uit dat het determinisme alle moraal buitensluit. Zijn talrijke geschriften en opstellen, vooral in het Archief voor kerkgesch. zijn elders nauwkeurig opgegeven en gemakkelijk te vinden.

Zijn vrouw was (gehuwd te Tiel 10 Oct. 1821) Catharina Wilhelmina Dijckmeester, dochter van Herman Jacob Dijckmeester (dl. IV, kol. 546v.).

Zijn portret is gegraveerd door L. Springer en gelithografeerd door J.H. Hoffmeister, L. Springer, P.W.M. Trap, J.P. Berghaus, F. Schröder en een onbekend kunstenaar. Men vindt zijn portret in Ned. Archief voor kerkgesch., dl. XXII (1929) van de nieuwe serie, afl. 3 en 4, blz. 153-282, een gedachtenis-uitgave, tegenover 218, en in Het geslacht Kist ('s Gravenh. 1930), uitgegeven door gen.-majoor J.G. Kist, blz. 26 (ook, van zijn vrouw) en blz. 24 op ongeveer 7½-jarigen leeftijd met zijn moeder.

Zie: de Bie en Loosjes, Biogr. Woordenb. van Protest. Godgel. in Ned. IV, 769-778; Kerkelijk Handboek (1903) Bijl., 166; B. ter Haar, Levensschets van Dr. Nicolaas Christiaan Kist, bewerkt voor de Handelingen der Maatschappij van Letterkunde te Leiden, ook op verlangen van W. Moll ‘met weinig beduidende verandering nogmaals’ geplaatst in het Kerkhistorisch Archief, verzameld door N.C. Kist en W. Moll (Amst. 1866), 419-515, 568 (zie vooral blz. 424, aant.1) en de Chronologische lijst zijner geschriften op 502-515, welke men ook vindt in Ned. Archief voor kerkgesch. XXII (1929), 156, 247-251; L.D. Petit, Repertorium der verhandelingen in tijdschriften enz. I (Leid. 1907), 1362, II (Leid. 1913), 131, 697; Bibliotheca theol. et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans 1900), 320-322, 782 (no. 483-485); P. Gouda Quint, Grondslagen voor de bibliographie van Gelderland (Arnh. 1910), 742 v.; Alphab. naamlijst van boeken enz. (1833-1849), 355 v.; Brinkman's Catalogus van boeken enz. (1850-1882), 641; J.W. Wijndelts, Catalogus van academische proefschriften 1815-1900, I. Godgeleerdheid (Gron. 1901), 13; L. Knappert, Bibliogr. inleiding tot de theologie (Leid. 1925), 51, 56 aant. 2, 62, 85, 87, 100-102, 105, 108, 127.

Knipscheer