Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Kist, Ewaldus]

KIST (Ewaldus), geb. te Woerden 9 Maart 1762, overl. te Dordrecht 20 Maart 1822. Hij was de jongste broeder van Joost Gerard Kist (zie beneden). Reeds vóór hij te Leiden studeerde in de godgeleerdheid had hij zijn Libellus proverbiorum samengesteld, dat door zijn kleinzoon E.D. Pijzel (vgl. dl. IV, kol. 1106) beschreven is in Eigen Haard XLVIII (1922), no. 3, blz. 56-59. De latijnsche school te Woerden verliet hij met het houden van een oratie De theologo veri nominis. Te Leiden was zijn oom Ewald Hollebeek, (dl. I, kol. 1140v.), naar wien hij genoemd was van grooten invloed op hem. Sedert zijn studietijd was hij bijzonder bevriend met Johannes Henricus van der Palm (dl. V, kol. 430-433). Op 3 Oct. 1784 bevestigde zijn vader hem als predikant te Renooi en Gellikum, en op 15 Oct. 1786 te Thamen a/d Amstel. Hij deed zijn intrede te Arnhem 24 Jan. 1790, te Dordrecht 30 Juli 1797. Hier heeft hij nog bedankt voor een hoogleeraarsbenoeming te Leiden (1800) en voor een beroep naar Utrecht, waarbij hem ook uitzicht gegeven was op een professoraat aldaar.

Van beteekenis was zijn meeningsverschil met Jacob Hendrik Floh (dl. I, kol. 865), die eens (23 Aug. 1796) openlijk had verklaard, dat de heidelbergsche catechismus, volgens welke wij menschen van nature geneigd zijn God en onze naasten te haten, gevaarlijk was voor ‘broederschap’, en dat men eigenlijk den Hervormden burgerrechten behoorde te ontnemen.

Kist schreef daarop: Aanmerkingen over de stelling van den Heidelbergschen Catechismus .... bij gelegenheid dat de burgerrepraesentant J.H. Floh deze stelling heeft verklaard als strijdig met de broederschap en verderfelijk vow de maatschappij (Amst. 1796), twee stukken, meermalen herdrukt, en: Vervolg v. aanmerkingen over de stelling enz. tot antwoord op den brief van Jac. Brouwer (Amst. 1797). Het gevolg was: een Brief aan E. Kist ... (Amst. 1797) door J. Brouwer (dl. VI, kol. 214); en van denzelfden nog eens Iets tot wederantwoord. Ook verschenen er nog eenige anonieme werken: Vier brieven aan den burger-leeraar E. Kist (1796 en 1797) en: Zakelijke inhoud van de vier brieven .... Intusschen schreef Jan Bakker (dl. VII, kol.

[p. 518]

70) zijn Brief aan .... Ew. Kist .... (Amst. 1796) met warme sympathie over zijn optreden.

Kist heeft nog zeer veel geschreven; hij was een man van grooten invloed in vele vereenigingen en genootschappen. Van zijn talrijke geschriften noemen wij nog: Redev. over het belang dat wij bij de beschaving van ons verstand hebben, ter inwijding v.h. genootschap Prodesse conamur 15 Jan. 1792 (Arnh. 1792); Vijftien gemeenzame brieven aan Aristus over de eeuw der rede van T. Payne (Dordr. 1798); Beoefeningsleer .... (Dordr. 1804-09), twee deelen in vier stukken; Ruth, in vier leerredenen, vooral tot vertroosting en bestuur van ongelukkige huisgezinnen en familiën (Dordr. 1811); Het veranderd gelaat des aardrijks ..., of de lente van 1814, in twee leerredenen (Dordr. 1814); Lofrede op P. van Braam (Dordr. 1818); Kerkelijke redevoeringen tot opening en sluiting van het alg. synode der Ned. Herv. Kerk .... (Dordr. 1821); Laatste leerredenen .... met eenige bijzonderheden van zijn leven en overlijden, met portret (Dordr. 1822).

Zijn eerste vrouw was Cornelia Bas, overl. 26 Sept. 1802; zijn tweede vrouw Johanna Christina Noteman, overl. 6 Juni 1811; zijn derde vrouw Theodora Cornelia Woutera Brouwer.

Zijn portret is gegraveerd door Ph. Velijn, W. van Senus, J.C. Bendorp, H.W. Caspari en een onbekend kunstenaar.

Zie: J.G. Kist, Het geslacht Kist ('s Gravenh. 1930), 21, 87 v. [niet in den handel]; de Bie en Loosjes, Biogr. Woordenb. van Protest. Godgel. in Ned. I, 648-650, III, 65-69, IV, 762-768; Kerkelijk Handboek (1903) Bijl., 114, 128, 153 (Renooi en Gellikum zijn hier vergeten!) (1907) Bijl., 113, (1908) Bijl., 144; Bibliotheca theol. et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans 1900) 782, no. 479-482; Kerkhistorisch Archief IV, (1862-1866), 427, 439; Catalogus van de bibliotheek der Ver. doopsgez. gem. te Amsterdam I (Amst. 1885), 7, 398, II (1888), 184; Alphab. naamlijst van boeken enz. (1790-1831), 307; hetz. (1833-1849), 355, 549; P. Gouda Quint, Bibliographie van Gelderland (Arnh. 1910), 271, 539.

Knipscheer