Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Beeldemaker, Adriaen Cornelisz]

BEELDEMAKER (Adriaen Cornelisz), geb. te Rotterdam Febr. 1618, overl. te 's Gravenhage Febr. 1709, kunstschilder. Of de opgave van den geboortedatum (volgens Ned. Patriciaat) juist is, valt niet met zekerheid te zeggen. In het gereformeerde doopboek te Rotterdam van 1617-25 wordt vermeld, dat 15 Juli 1618 werd gedoopt Arie, zoon van Cornelis Cornelisz Hagener en Adriaentje Arens; het is niet na te gaan of dat de latere schilder is. Adriaan bracht zijn jeugd door te Rotterdam, waar hij op 2 Nov. 1649, wonende op den Visschersdijk, huwde met Maria van der Marck, wonende te 's Gravendeel. In 1650 werd hij lid van het St. Lucasgilde te Leiden, doch het volgend jaar reeds vertrok hij volgens de boeken van dit gilde uit deze stad. Vermoedelijk bleef hij echter nog eenige jaren te Leiden wonen, immers uit 1654 dateert zijn portret van den leidschen hoogleeraar Frans van Schooten (dl. VII, kol. 1110), terwijl hij in 1655 de huur van zijn woning aldaar vernieuwde. Vervolgens vindt men hem te Dordrecht, waar hij in 1657 een dochter Maria en in 1659 een zoon François (die volgt) liet doopen. Zijn vrouw werd er begraven op 22 Sept. 1662. De dordtsche dichter Cornelis van Overstege wijdt hem in zijn in 1661 verschenen dichtbundel Wereltlijcke en gheestelijcke poëzij een lofdicht. In Dordrechtwoonde ook zijn tweede vrouw, Sara Tegelbergh, met wie hij 2 Juli 1665 te Oudewater in het huwelijk trad. In hetzelfde jaar keerde hij terug naar Leiden, waar hij van 1665-68 en van 1673-1675 zijn jaargeld in het St. Lucasgilde betaalde. In 1676 vestigde hij zich te 's Gravenhage, waar hij in Febr. van dat jaar een huis kocht en in Dec. 1677 burger werd. Tot zijn dood leefde hij verder in laatstgenoemde stad; de impost op zijn begraven werd betaald 19 Febr. 1709.

Beeldemaker is geen onbelangrijk schilder. Zijn portretten zijn echter vrij zwak geschilderd. Beter zijn zijn landschappen met jagers, honden, vossen enz. Zijn dierfiguren doen hem van zijn besten kant bezien. In het Rijksmuseum te Amsterdam bevindt zich van hem een jager, die, van zijn honden vergezeld, een hoogte afdaalt in een

[p. 45]

bergachtig landschap (1653), gesign. A.C. Beeldemaeker. Het Stedelijk Museum de Lakenhal te Leiden bevat van hem: een regentenstuk van het kleermakersgilde (1672) en een vossenjacht (het laatste sinds 1922 in bruikleen van het Mauritshuis te 's Gravenhage). Een regentenstuk van het Pesthuis (1667) verbrandde bij den stadhuisbrand te Leiden (1929). Bij den brand van het Museum Boymans te Rotterdam (1864) ging het belangrijkste stuk van Beeldemaker te loor: een landschap met twee jagers en drie honden (1689). In de Akademie der bildenden Künste te Weenen heeft men van hem een schilderij, voorstellende geiten en schapen in de open lucht (1665), in de Ince-hall bij Liverpool een tafereel met jachthonden. In de nalatenschap van Cornelis Dusart (1708) kwam o.a. voor een slapende Venus van de hand van Beeldemaker.

Uit zijn eerste huwelijk werd de schilder François B., uit zijn tweede huwelijk de schilder Cornelis B. geboren. Beiden volgen hieronder.

J. van Gool in zijn werk over de ned. schilders (dl. I, kol. 63) noemt Adriaen Cornelisz abusievelijk Johannes Beeldemaker. Hiervan is het gevolg, dat men in oude biografische woordenboeken beide schilders naast elkander vindt behandeld. Ook vindt men opgegeven een Adriaen B. (Jr.), die in 1690 als lid van het St. Lucasgilde te 's Gravenhage ƒ 50 moest betalen (door het gilde ontvangen 1729); dit zal ook een zoon van Adriaen Cornelisz B. zijn geweest, die echter in Ned. Patriciaat niet wordt vermeld.

Zie: G. van Spaan, Beschrijving der stad Rotterdam (1698), 22; Kramm, i.v.; Oud-Holland XVII, 116, XXI, 111-12; Rotterdamsche Historiebladen III, 560; Obreen's Archief IV, 110, 157, V (1882), 212; Thieme-Becker, Lexikon d. bild. Künstl. III (1909), 164; Wurzbach 1 (1906), 68-69; Bredius, Künstler-Inventare, i.v.; Oude Kunst VI (1921), 74-75; Ned. Patriciaat XVI (1926), 12 e.v. (genealogie-Beeldmaker).

Wijnman