Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Ooy, Gerard van (1)]

OOY (Gerard van) (1), heer van Oostrum en Spraeland (bij Venray), in oorkonden vermeld 1249-1271, was gesproten uit een zijtak van het adellijk geslacht van dien naam, waarvan het stamhuis bij Nijmegen lag. Hij noemde zich ook Gerard van Spraeland en komt voor het eerst voor op 2 Febr. 1249 met zijn broeder Berthold, als getuige van graaf Dirk VI van Kleef; 1257 op den dag van Sint Pietersbanden (1 Aug.) droeg hij graaf Otto II van Gelder zijn dorp Oostrum, ten zutphenschen rechten, tot leen op; in 1263 verkocht hij de groote en kleine tiende van Spraeland aan de cistercienser abdij O.L.V. Munster te Roermond, welke gaarne haar bezittingen vergrootte; deze verkoop werd den 27 Sept. van dat jaar door Hendrik, bisschop van Luik en den 16 Nov. d.a.v. door Otto II graaf van Gelder bekrachtigd. Gerard werd 15 Oct. 1268 bij den mislukten aanslag van hertog Walram van Limburg, heer Dirk van Valkenburg en hun helpers op de stad Keulen, door de Keulenaars gevangen genomen; 8 Sept. 1270 bezegelde hij met Willem van Broeckhuysen, ridder, een oorkonde, nopens een verzoening van Reinhold van Boirsheim met de stad Keulen; 26 Sept. 1270 verzocht Willem, graaf van Gulik aan de stad Keulen de zonen van Gerard, heer van Spraeland vrij te laten, daar Gerard hem 200 mark betaald had. Het laatst komt hij voor 14 Maart 1271, toen hij voor zich en zijn door de Keulenaren gevangen genomen schildknaap aan de stad Keulen urvede onder borgstelling zwoer.

Zijn zoon Gerard (2), welke een Mechtildis tot vrouw had, volgde hem in zijn goederen op. Hij kwam in twist met de cistercienser-abdij te Roer-

[p. 1245]

mond over den verkoop der tienden, en wel over de novaaltiende, welke sedert den dood des verkoopers op het goed Spraeland onder het kerspel Venray verheven werd; deze twist werd 14 Dec. 1297 bijgelegd. Denkelijk was Maria, de echtgenoote van Jordanus van Appeltern, die in 1316 den 26en April in oorkonde met haar man voorkomt, hun erfdochter, aangezien van dien tijd af de heerlijkheden Oostrum en Spraeland in het bezit van het geslacht van Appeltern kwamen.

Zie: Maasgouw (1890), 33, (1899), 8; Oorkonden no. 331, 332 en 344 op het stadsarchief van Keulen; J.B. Sivré, Inventaris van het oud archief der gemeente Roermond III, 207, 220; Frederik van den Sande, Commentarius in Gelriae et Zutphaniae consuetudines feudales (Harderwijk, wed. Thomas Henrici 1625) VII, 43; Lacomblet, Urkunden II, no. 736; Ennens, Geschichte der Stadt Köln III, 201-2; M.J. Janssen, Historie der aloude heerlijkheid Spraeland-Oostrum (Venray) in Publ. de la soc. hist. et arch. dans le duché de Limbourg 1896-97, 9-14.

Verzijl