[L'Escluse, Jean de]
L'ESCLUSE (Jean de), geb. te Rouaan omstr. 1565, overl. te Amsterdam omstr. 1640, boekdrukker. Hij week om het geloof uit naar Londen, vervolgens naar Amsterdam (1594), waar hij aanvankelijk tot de waalsch-hervormde gemeente behoorde. Reeds in het najaar van laatstgenoemd jaar zocht hij zich echter aan te sluiten bij de Brownisten te Amsterdam. Hij was toen weduwnaar van Catharine de l'Epine, wier voordochter Catharine Anger in 1595 trouwde, doch haar huwelijk niet in de hervormde kerk liet inzegenen; bij deze gelegenheid kwamen de brownistische gevoelens van de l'Escluse en zijn stiefdochter duidelijk aan het licht. Jarenlang deed de waalsche kerkeraad moeite om beiden van de ‘dwalingen huns weegs’ te bekeeren, doch steeds tevergeefs. De l'Escluse werd al spoedig lid van de Brownisten-gemeente (in 1596 werd te zijnen huize gepredikt, vóór de Brownisten een eigen vergaderlokaal hadden), daarna zelfs ouderling. Toen in 1610 een splitsing plaats vond bij de Brownisten in volgelingen van Ainsworth en Johnson, volgde hij eerstgenoemde; na Ainsworth' dood in 1622 waren hij en zijn mede-ouderling May het hoofd der gemeente. Toen John Canne als voorganger bij de gemeente was benoemd, achtte hij dezen niet rechtzinnig genoeg in de leer en scheidde hij zich met een aantal volgelingen af (kort na 1632), deze breuk werd eerst na den dood van de l'Escluse hersteld.
Te Amsterdam huwde hij nog drie maal met brownistische vrouwen, nl. met Els Luys, weduwe van Thomas Dickers (ingeteekend 7 Aug. 1604), Jacomyne May (18 April 1609) en Anne Harris (12 Nov. 1616). In de inteeken-acten van 1604 en 1609 noemt hij zich boekdrukker (wonende resp. bij de Gasthuisbrug op het Singel en in de Keizerstraat), in die van 1616 schoolmeester (wonende op de Breestraat). Deze zelfde acten leeren ons bovendien, dat hij ‘a morte uxoris’ (vanaf den dood van zijn eerste vrouw) te Amsterdam woonachtig was; in 1616 heet hij reeds 20 jaren aldaar te wonen.
In de Resoluties der Staten-Generaal d.d. 30 Mrt. 1600 vindt men vermeld, dat bij de Burgemeesteren van Amsterdam om informaties was verzocht ‘noopens het drukken van seekere drie boeken bij l'Escluse de godsdienst raakende, de bekoomen exemplaren te saiseeren’ enz. De l'Escluse bezorgde naar het schijnt de uitgaaf van T. Brightman's Apocalypsis apocalypseos (Frankfurt 1609); dit boek werd waarschijnlijk bij hem gedrukt, hetgeen bij zijn geloofsgenooten ergernis gaf. In 1611 gaf hij er zelfs een Advertisement tegen uit.
Hij schreef nog La Communion des Saints, translaté d' Anglois en François par Jean de l'Escluse à Amsterdam, chez Corn. Nicolas (1608).
Zie: J.G. de Hoop Scheffer, De Brownisten te Amsterdam in Verslagen en Mededeelingen der Kon. Academie van Wetenschappen, Afd. Letterkunde, 2e reeks, 10e dl. (1881), 228 e.v.; Het Boek, 1922, 331; Trouwboeken in het Gem. Archief Amsterdam.
Wijnman
Auteursrecht onbekend