Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Huber, Johannes Lambertus]

HUBER (Johannes Lambertus), geb. te Leeuwarden 8 Aug. 1750, overl. te Blessum (gemeente Menaldumadeel) 30 Juni 1826, was de oudste zoon van Ulrich Herman Huber en Catharina Berghuis. Hij ging school in 1762 te Bodegraven. in 1763 te Leerdam en in 1764 te Franeker, en deed in 1767 met eenige kooplieden een reis naar Engeland. Terugkomende, vond hij zijn vader overleden (17 Oct. 1767) en bekwaamde zich nu in administratie bij een notaris, tevens procureur. Op 5 Mei 1769 werd hij benoemd tot ontvanger der convooien en licenten te Makkum. In 1780 nam hij uit dezen post ontslag. In 1774 werd hij door de eigenerfden van het Bilt naar de Staten van Friesland afgevaardigd, maar daar hij te onafhankelijk was, werd hij door den invloed van den grietman dier grietenij du Tour in Jan. 1778 niet herkozen. Kort daarna werd hij door de eigenerfden van Wonseradeel naar hetzelfde lichaam afgevaardigd, maar in 1783 door den invloed van den grietman W.H. thoe Schwartzenberg weder daaruit verwijderd. In hetzelfde jaar werd hij ontvanger der floreenen en speciën in Menaldumadcel en vestigde hij zich te Dronrijp.

Toen de oppositie in Friesland tegen de onderdrukking door de grietmannen veld won, was Huber een der leiders. Hij werd 12 Jan. 1785 op een vergadering der vrijkorpsen te Leeuwarden tot secretaris gekozen en hem werd, toen de vrijkorpsen bij plakkaat van 25 Sept. 1786 verboden werden, opgedragen, in de andere gewesten aan de Patriotten hulp te vragen. Hij bezocht alle provinciën behalve Zeeland, en zijn reis had veel succes. De in 1787 te Franeker bijeengekomen minderheid der Staten belastte hem met de directie der financiën. Na de komst van het pruisische leger in Sept. van dat jaar vluchtte hij eerst naar Amsterdam en toen die stad zich 3 Oct. aan den pruisischen commandant overgaf, naar Antwerpen, daarna naar Brussel. In Jan. 1788 kwam hij te St. Omeraan, waar zijn vriend C.L. van Beyma (dit dl., kol. 94) hem spoedig aanwees als zijn secretaris voor den van regeeringswege aan de nederlandsche uitgewekenen toegezegden steun, ter vervanging van J. Valckenaer (dl. I, kol. 1509).

In Jan. 1789 werd hij voor het hof van Friesland gedaagd en daar hij in 1787 op zijn particulier crediet negotiatiën had gedaan, hoewel gedekt door besluiten van de opstandige Staten, werden zijn goederen verbeurd verklaard.

Hij was dikwijls te Parijs en heeft daar vaak de vergaderingen der Jacobijnenclub, der Nationale vergadering, der wetgevende vergadering en der conventie bijgewoond. Op 26 Juli 1792 werd vooral door zijn invloed de oprichting gedecreteerd van een légion franche étrangére, deze oprichting werd 1 Aug. d.a.v. door den Koning goedgekeurd. Met Dr. van Hoey uit Gorinchem ging hij als administrateur in genoemd legioen dienen, en had daardoor veel bemoeiingen met generaal Dumouriez. Toen deze den slag bij Neerwinden op 18 Mrt.

[p. 868]

1793 verloor, was Huber te Breda, hij trok toen met het leger terug. De vreemdenlegioenen werden in Nov. 1793 ontbonden. Den winter 1793-94 sleet hij eerst op een buitenplaats tusschen Rijsel en Meenen en vervolgens bij zijn zwager H. Tuinhout te Duinkerken, ook een uitgewekene.

In 1794 werd hij door de fransche regeering aangewezen als agent, om te trachten, Frankrijk van levensmiddelen te voorzien. Hij deed daarvoor een reis naar Hamburg, waar hij 30 Juni aankwam. Hij had weinig succes, maar had het geluk, te Oldenburg zijn vrouw, die te Groningen was gaan wonen, te ontmoeten. Hij woonde eenige maanden te Zwolle en te Kampen, en keerde na het in Nederland binnenrukken van het leger van Pichegru in Friesland terug.

Op 7 Febr. 1795 werd door de Staten-Generaal bepaald, dat alle veroordeelingen wegens de gebeurtenissen van 1787 geannuleerd werden. Hij werd dadelijk lid van het comité revolutionnair en kort daarna lid van de vergadering van provisioneele representanten van Friesland, die optrad ter vervanging van de Staten. Hij nam 19 Febr. 1795 zitting en werd denzelfden dag gekozen tot afgevaardigde naar de Staten-Generaal in den Haag, waar hij 25 d.a.v. aankwam. Van 30 Mrt. tot 6 Apr. was hij president der Staten-Generaal.

Hij heeft als lid van dit lichaam veel gearbeid en werd o.a. benoemd als een der 4 leden tot het voeren der onderhandelingen met de beide gevolmachtigden van Frankrijk, welke eindigden in het verdrag van den Haag van 16 Mei 1795, waarbij wel de generaliteitslanden behalve Brabant werden afgestaan, maar waarbij erger voorkomen werd. Voor de teruggekeerde uitgewekenen heeft hij in dezen tijd veel gedaan. Hij voerde de hoofdcorrespondentie met de achtereenvolgende besturen in Friesland en wel in zeer gematigden zin.

In Mei 1795 werd hij met twee anderen benoemd tot muntmeester-generaal, hij bleef dit tot kort na Jan. 1798, toen het muntwezen overging naar het toen opgerichte agentschap van Financiën. Op 16 Juni 1795 hadden de eerste verkiezingen voor de Staten van Friesland plaats, Huber werd toen gekozen voor Menaldumadeel, maar nam als afgevaardigde ter Staten-Generaal geen zitting. In laatstgenoemde kwaliteit presideerde hij op 29 Dec. 1795, toen de Staten-Generaal eindelijk moesten beslissen over de reeds 29 Mei te voren gedane voorstellen van Holland om hun bevoegdheden aan een Nationale vergadering over te dragen. Daar hij tegenstander was van deze overdracht en ook de Staten van Friesland er tegen waren, verliet hij den voorzitterstoel, zeggende geen bevoegdheid te hebben, in deze te beslissen. Toen werd de zetel door den vorigen president P. Pijpers ingenomen en met 4 tegen 3 stemmen (de stemming geschiedde nog provinciesgewijs en 2 provinciën hielden zich onzijdig) tot de overdracht besloten. Tevens werd besloten, dat het ontworpen en 13 Dec. 1795 ingeleverde reglement, zooals het nu veranderd was, van 18 Febr. 1796 van kracht zou zijn. De houding van Huber sproot waarschijnlijk voort uit de vrees, dat er met hulp van de fransche militaire macht een staatsgreep zou plaats hebben, gelijk later tot driemaal toe het geval geweest is.

Als afgevaardigde ter Staten-Generaal richtte hij in het laatst van Jan. 1796 een schrijven tot zijn friesche vrienden, hetwelk onderschept werd. Daar juist in Friesland op 26 Jan. een revolutie had plaats gehad, werd Huber bij besluit van 28 d.a.v. afgezet als afgevaardigde naar de Staten-Generaal.

Op 10 Febr. had in Friesland een tweede revolutie plaats, waarbij tot een gematigd republikeinsch bewind teruggekeerd werd, terwijl op 22 d.a.v. de

[p. 869]

derde revolutie, weder in radicalen zin, tot stand kwam. Terwijl Huber in den Haag gebleven was, werd hem nu op 24 Febr. door zijn opvolger, den boer D.C. Kuiken. in den Haag medegedeeld, dat hij ontslagen was. De reden, dat vanwege de Staten-Generaal en later vanwege de Nationale vergadering geen maatregelen tegen het radicale friesche bewind genomen werden, was, dat men liever daarmede dan met een meer gematigde regeering te maken had, omdat het eerste unitarisch was, het tweede federalisch zou zijn.

Tengevolge van de verschillende omwentelingen in Friesland hadden de verkiezingen voor de Nationale vergadering veel later dan in de andere provinciën plaats, en wel op 30 Mrt. 1796. Niettegenstaande het radicale bewind werd Huber in het district Harlingen gekozen. Maar daar werd beweerd, dat de telling verkeerd geweest was en het friesche bewind verschillende beschuldigingen tegen hem inbracht, duurde het tot 12 Dec. 1796 eer zijn verkiezing was goedgekeurd en hij dus zitting kon nemen.

Hangende zijn toelating deed hij met J. Bosscha in 1796 een reis naar Parijs; zij waren afgevaardigd door hun friesche vrienden en trachtten den directeur Reubell en den minister Cochon de Lapparent over te halen om hun invloed te gebruiken tot wijziging der toestanden in Friesland, hetwelk evenwel mislukte. Hoewel Huber in 1797 lid der Nationale vergadering was, behoorde hij nog tot de uit Friesland verbannenen. Hij zoowel als dat lichaam schreven hierover 22 Juni van dat jaar aan de friesche regeering, maar deze antwoordde, dat dit een zaak van inwendig beheer was. Bij de verkiezing op 2 Aug. 1797 werd hij, waarschijnlijk door den invloed van het friesche bestuur, niet herkozen. Hij ging toen te Zwolle wonen en werd daar door twee leden der Nationale vergadering belast met het organiseeren eener burgerwacht.

Na den staatsgreep van 12 Juni d.a.v., toen de verbanningsbesluiten werden ingetrokken, huurde hij een huis te Leeuwarden. Toen het land met ingang van 1 Jan. 1799 in departementen verdeeld werd, werd Huber op 20 Dec. 1798 in den ring Bolsward tot lid van het bestuur van het departement Eems gekozen. Dit departement bestond uit het deel van Friesland ten noordwesten van een lijn, loopende van bezuiden Staveren noordwaarts langs Oldeboorn en zuidwaarts langs Beetsterzwaag tot een punt op de grens van Groningen en Drente; verder uit geheel Groningen en enkele dorpen in het noorden van Drente. Het bestuur bestond uit 7 leden, waarvan 4 uit Friesland en 3 uit Groningen.

Op 28 Mei 1801 werd Huber in het district Leeuwarden tot lid van het Vertegenwoordigend lichaam gekozen. In den tijd, gedurende welken hij hier zitting had, heeft hij veel moeite gedaan om voor zich en zijn lotgenooten van 1787 tot 1795 schadevergoeding te verkrijgen. Er was in 1800 bepaald, dat zij verleend zou worden, maar in 1802 heeft men onder den indruk van het jaarlijks toenemende deficit, en ook omdat Friesland de vergoeding behoorde te betalen en men haar wegens de eenige jaren te voren geschiede amalgamatie der schulden niet meer op dat gewest kon verhalen, vele verzoeken van dien aard van de hand gewezen, hoewel er toch later nog schadevergoedingen zijn verleend.

De staatsgreep van 19 Sept. 1801 maakte een eind aan het lidmaatschap van het vertegenwoordigend lichaam, maar het Staatsbewind benoemde Huber 22 Oct. d.a.v. tot lid van het toen ingestelde Wetgevend lichaam. In dezen tijd vestigde hij zich te Franeker, waar twee zijner zonen studeerden.

Daar hij 17 Dec. 1802 benoemd werd tot drost in

[p. 870]

het 9e drostambt van Friesland, bestaande uit Wonseradeel en Hannaarderadeel, nam hij ontslag als volksvertegenwoordiger. Het drostschap was uitsluitend een rechterlijke betrekking. Sedert is hij niet meerbuiten Friesland in functie geweest. In 1803 verhuisde hij naar Weidum.

Onder den raadpensionaris Schimmelpenninck werd hij 24 Febr. 1806 drost in het 9e district, dat bestond uit Wonseradeel en Bolsward. Daar in Mei 1807 de naam landdrost gegeven werd aan de hoofden van de departementale besturen en de naam kwartierdrost aan die der kwartieren in welke de departementen nu verdeeld werden, veranderde men den naam van drost in dien van baljuw.

Toen onder het keizerrijk een geheel nieuwe rechterlijke organisatie, overeenstemmend met de fransche, werd ingevoerd, werd Huber vrederechter in het kanton Dronrijp.

Eindelijk keerde hij, na de bevrijding van liet fransche bestuur, terug tot het administratief beheer, daar hij bij koninklijk besluit van 24 Juni 1816 benoemd werd tot grietman van het Bilt. Hij ging te St. Anna Parochie wonen, doch verwisselde deze woonplaats eenige jaren voor zijn overlijden met die op Rinia- state te Blessum.

Hij huwde te Nieuwland in Dec. 1773 Metje Tuinhout, geb. 28 Febr. 1755, overl. 10 Nov. 1802 en in 1803 Elise Pratjen, weduwe van A. van Boelens. Laatstgenoemde overleed 13 Sept. 1808. Bij de eerste vrouw had hij 4 zonen, waarvan een als student overleed, een ander als ritmeester der huzaren op den terugtocht uit Rusland 6 Dec. 1812 sneuvelde.

Hij was wel geen groot, maar een volkomen eerlijk man, vol ijver voor de goede zaak, die vooral in 1795 veel invloed heeft gehad; later daalde die aanmerkelijk. Hij was in 1787 een warm Patriot, maar ook door hetgeen hij te Parijs gezien had, langzamerhand zeer gematigd geworden.

Zijn portret is gegraveerd door Chrétien, J. Wijsman en een onbekende.

Zie omtrent hem: Japikse, Een onuitgegeven levensbericht van Johannes Lambertus Huber, in Blok en Japikse's Bijdragen voor geschiedenis en oudheidkunde 1923, blz. 41 en 227.

Ramaer