Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Grovestins, Karel Frederik]

GROVESTINS (Karel Frederik, zich noemende Charles Frédéric, baron Sirtema van), zoon van Douwe Theodore baron Sirtema van Grovestins en Adriana Maria Groeninx van Soelen, geb. te Rotterdam 9 Sept. 1791, gest. te St. Germain-en-Laye bij Parijs 22 Mei 1874. Zijn opvoeding werd wat verwaarloosd; blijkbaar heeft hij zich zelf grootendeels moeten vormen. In 1813 werd hij als garde d'honneur ingelijfd: op het einde van dat jaar wist hij evenwel uit Metz te ontsnappen en naar Holland terug te keeren. Hier bood hij zijn diensten aan den nieuwen vorst aan en werd hij benoemd tot luitenant en ordonnansofficier bij den erfprins. Hij nam deel aan den veldtocht van 1815 in de derde divisie van den luit.-generaal Chassé; hij was in den slag bij Waterloo en trok daarna met zijn corps Frankrijk binnen. Na afloop van den veldtocht nam hij ontslag uit den dienst en bleef kamerheer aan het hof van koning Willem I, waartoe hij reeds in 1814 was benoemd. Hij deed alleen dienst bij het hof in den Haag en had dus veel vrijen tijd, dien hij besteedde aan de voortzetting van zijn historische en staatkundige studiën. In 1820 werd hij door den Koning benoemd tot kabinets-secretaris; maar deze functie voldeed

[p. 639]

hem zóó weinig, dat hij reeds in 1822 eervol ontslag vroeg en verkreeg. Hij openbaarde daarin die vrijmoedigheid en zelfstandigheid, die hem voor een hofambt minder geschikt maakten en die hem er toe brachten in 1828 zijn ontslag als kamerheer te vragen; hij trad daardoor tevens uit zijn functie van secretaris van prins Frederik, welk ambt hij eenige jaren had bekleed. Hij verliet niet alleen het hof maar ook zijn vaderland en vestigde zich in Frankrijk, waar hij sedert is blijven wonen. Hij verbleef eerst eenigen tijd te Parijs, waar hij aan het hof van Karel X vriendelijk werd ontvangen De Juli-revolutie en het hem zeer onsympathieke koningschap van Louis-Philippe noopten hem Parijs te verlaten en zich in 1832 te vestigen in het stille Montmorency, waar hij zijn oude historische studiën weer opvatte. In 1839 ging Grovestins uit volle overtuiging over tot het katholicisme, wat de verhouding tot zijn friesche familie niet verbeterde. Die overgang had plaats te Versailles, waar hij sedert kort woonde. In 1845 vestigde hij zich te St. Germain-en-Laye, waar hij bijna dertig jaar in stille afzondering heeft geleefd en waar hij ook is gestorven. Hij bleef ongehuwd, maar had twee aangenomen zoons. Christian en Carl Clopet, aan wier opvoeding hij groote zorg besteedde.

Grovestins heeft zich zijn leven lang, maar vooral in Frankrijk, gewijd aan het bijeenbrengen van zeer veel historische documenten in originali en vooral in kopie; daarnaast en daarnaar verdiepte hij zich in de studie van geschiedenis en staatkunde; bovendien trokken vragen van godsdienst en zedekunde steeds zijn aandacht; ook voor kunst in ruimen zin had hij groote belangstelling. Hij heeft dan ook een zeer groot aantal politico-historische studiën uitgegeven, waarvan sommige van grooten omvang: Lettre à Guillaume I^er roi des Pays- Bas, écrite en 1838 (Paris 1841); La conférence de Londres et Guillaume I^er ou de t'influence du système de persévérance sur l'état financier du royaume des Pays- Bas (Paris 1844); La Pologne, la Russie et l' Europe occidentale ou de la nécessité de résoudre la question polonaise dans une conférence des grandes puissances (Paris 1847; herdr. 1864, naar aanleiding van den laatsten poolschen opstand); Guillaume III, défenseur et soutien de l'indépendance de l' Europe contre la puissance de Louis XIV (Paris 1850; hierin polemiseerde Grovestins tegen Guizot, met wien hij overigens in goede verstandhouding was en bleef); Considérations sur l'Eglise anglicane et l'Eglise catholique à l'occasion de la création de l'évêché anglican de Jérusalem et du rétablissement de la hiérarchie catholique en Angleterre (Paris 1851), die getuigenis geven van zijn warme vereering voor de moederkerk; Histoire des lutles et rivalités politiques entre les puissances maritimes et la France durant la seconde moitié du XVII siècle (Paris 1852-1854, 8 dln.; 2e dr. ald. 1868, 8 dln.), Grovestins' uitvoerigste werk. geschreven met groote liefde voor den persoon en de politiek van Willem III, maar tevens met een opmerkelijk streven naar historische objectiviteit; dit boek bracht den schrijver een groote bekendheid in Frankrijk en ook in Nederland; Notice et souvenirs biographiques du comte Van der Duyn de Maasdam et du baron de Capellen, recueillis et mis en ordre par leur ami (St. Germain-en-Laye 1852; ook in het Ned. vert. Amst. 1853; 2e dr. ald. 1857); deze mémoires zijn een doorloopende veroordeeling van het regeeringsstelsel van Willem I, waarmede Grovestins het volkomen eens was; hij was met van der Duyn en van der Capellen, die belden in 1848 stierven, ook na zijn vertrek

[p. 640]

uit Holland, nauw bevriend gebleven; het boek wekte zeer veel opzien om de vele indiscreties, die er in voorkomen en werd dan ook bestreden door J.K.J. de Jonge in zijn Examen d'une Notice et Souvenirs biographiques, etc. (la Haye 1853) L'arenir du royaume des Pays- Bas (Paris 1853), ook naar aanleiding van de April-beweging; Tableau politique et moral de la Russie au XVIe et XVIIe siècles (Paris 1854), in verband met den Krimoorlog; Le réveil de l' Europe occidentale ou la Russie ne peut être continue et refoulée que par des nationalitès (Paris 1855), evenzeer naar aanleiding van den Krimoorlog; Le congrès de Vienne en 1814 et 1815 et le congrés de Paris en 1856 (Paris 1856), dat zich bij de vorige studiën aansluit; Le baron Robert Fagel (la Haye 1857), die veertig jaar lang nederlandsch gezant te Parijs was geweest en met wien Grovestins zeer bevriend was; Petits Mémoires. Souvenirs biographiques (St. Germain-en-Laye 1857), waarin de schrijver met allerlei uitweidingen een uitvoerig overzicht geelt van zijn in menig opzicht veelbewogen en zeer merkwaardigen levensloop; La Russie ramenée à l'ordre et l' Europe en 1857 (Paris 1857); L' Europe serat-elle remaniée (Paris 1859). in aansluiting aan zijn vorige politieke studiën; Les gloires du romantisme appréciées par leurs contemporains et recueillis par un autre bénédictin (Paris 1859, 2 dln), dat voor de geschiedenis der romantiek in Frankrijk zeer belangrijk is; Suite à l' Eloge de la folie d' Erasme ou Lettres sur l' école romantique (Paris, 1862-1865, 5 dln), dat zich bij het vorige boek aansluit: Mémoires et souvenirs (z. p., 1866-1869, 6 dln.), dat behalve persoonlijke herinneringen bevat de geschiedenis van den franschen invloed in Europa in de periode van Napoleon en gedurende de restauratie.

Grovestins was een autodidact in den vollen zin des woords met alle deugden en gebreken. Hij bezat een enorme werkkracht en een zeldzame toewijding aan de onderzoekingen, waartoe hij zich aangetrokken gevoelde. Van daar ook, dat hij niet alleen zeer veel heeft uitgegeven, maar ook nog zeer veel heeft nagelaten in handschrift: voor een groot deel is dat handschriftelijk materiaal door hem gelegateerd aan de Koninklijke Bibliotheek. Hij had bovendien een brandende belangstelling voor de politieke vragen van den dag en bracht die gaarne in verband met de oudere geschiedenis van die problemen. Maar hij hechtte daarbij zoozeer aan zijn persoonlijke opvattingen, dat hem veelal een goede critiek ontbrak. Eveneens door die persoonlijke opvattingen was hij niet steeds onpartijdig: hoewel lange jaren in Frankrijk levende had hij een afkeer van de fransche politiek, in het bijzonder van de expansie van den franschen staat, waarin hij een gevaar zag voor Europa. Ook hechtte hij al te veel waarde aan geruchten en praatjes om een goed geschiedschrijver te worden; daarvoor ontbrak hem ook het gevoel van onderscheid tusschen belangrijk en onbelangrijk. Een gevolg daarvan was ook zijn gebrek aan stijl: zijn boeken zijn gewoonlijk slecht gecomponeerd: zijn uiteenzetting loopt niet geregeld voort. Niettemin was Grovestins een merkwaardig man, die vooral in zijn vaderland te weinig is gewaardeerd.

Zie: behalve Grovestins' eigen werken: Ned. Spectator 1874, 181 vlg., 282 vlg.; Prinsen in Groot Nederland 1928.

Brugmans