Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Delprat, Guillaume Henri Marie]

DELPRAT (Guillaume Henri Marie), zoon van Daniël, die voorgaat, en Françoise May, geb. in den Haag 2 Nov. 1791, gest. te Rotterdam 4 Jan. 1871. Hij genoot zijn opleiding aan het fransche college te Berlijn, later aan het Erasmiaansch gymnasium te Rotterdam. In Dec. 1807 werd hij als student in de theologie te Leiden ingeschreven, waar hij de colleges van Wijttenbach volgde en vooral werd geboeid door die van te Water. Den 23. Sept. 1812 werd hij toegelaten tot proponent der waalsche kerken. Hij werd toen hulpprediker te Rotterdam en sloeg een beroep naar Breda af. In November 1813 werd hij beroepen tot waalsch predikant te Leeuwarden; den 15. Mei 1814 deed hij daar zijn intrede. Een beroep naar Amsterdam sloeg hij in 1818 af, evenzoo in 1821 dat naar Groningen en in 1825 dat naar Rotterdam. Toen het volgende jaar dat beroep evenwel werd herhaald, nam hij het dankbaar aan; hij heeft dit ambt tot zijn emeritaat in 1850 onder groote waardeering voor zijn arbeid bekleed. Den 2. Nov. 1833 werd hij daarnevens benoemd tot inspecteur van het lager onderwijs in het achtste district van Zuid-Holland, welk ambt hij tot de invoering der nieuwe organisatie van het schooltoezicht volgens de wet van 1857 heeft bekleed. Hij werd in 1834 benoemd tot correspondent, in 1850 tot lid van het Koninklijk Instituut, in 1855 tot lid der nieuw opgerichte Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Delprat was een typisch vertegenwoordiger van het geslacht van predikanten van zijn dagen, dat van gematigd orthodox gematigd modern was geworden. Hij had het volste vertrouwen op de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek ten opzichte van geloof, godsdienst en kerk en aanvaardde die geheel. Dat vertrouwen op het inzicht der menschen bracht hem ook tot zijn bemoeiingen met het onderwijs; van de verbetering van het onderwijs verwachtte hij alle heil voor staat en maatschappij; dat onderwijs, dat moest opleiden tot alle Christelijke en maatschappelijke deugden,

[p. 379]

moest openbaar onderwijs zijn; hij hechtte zeer aan de wet van 1806 en achtte die van 1857 niet ten volle een verbetering. Zijn benoeming tot lid van het Koninklijk Instituut, later der Koninklijke Akademie dankte Delprat aan zijn kerkhistorische studiën. Met historische studiën was hij reeds in zijn prille jeugd begonnen, toen hij door een toeval toegang verkreeg tot het archief der admiraliteit van Rotterdam. Vooral in Rotterdam heeft hij later een groote werkzaamheid op dit terrein ontwikkeld. Hij heeft van allerlei gepubliceerd, bronnen en studiën, vooral in Nijhoff's Bijdragen. Afzonderlijk verschenen: Mémoires relatifs à la guerre de succession de 1706-1709 et 1710 de Sicco van Goslinga.... (uitg. voor het Fransch genootschap met U.A. Evertsz. Leeuwarden, 1857, 8^o); Lettres de Juste Lipse, concernant ses relations avec les hommes d'état des Provinces Unies des Pays-Bas, principalement pendant les années 1580-1587 (in Verh. Kon. Akad. van Wet. afd. Lett. I. Amsterdam 1858). Maar Delprat's voornaamste werk zal blijven dat over Geert Groote. In Juni 1827 schreef het Provinciaal Utrechtsch Genootschap een prijsvraag uit over De Broederschap van Geert Groote en over den invloed der fraterhuizen op den welenschappelijken en godsdienstigen toestand, voornamelijk van de Nederlanden, na de veertiende eeuw. Delprat zond een antwoord in, dat 29 Juni 1829 door het genootschap werd bekroond en uitgegeven (Utrecht 1830, 8^o; 2e dr. Arnhem 1856, 8^o; duitsche vertaling door Mohnike, Leipzig 1840, 8^o). De resultaten van Delprat waren geheel nieuw, zoodat zijn werk, later nog uitgebreid, ook een geheel onbekende cultuurperiode van ons land en volk openbaarde. Ook nu nog heeft zijn werk groote waarde, al is het in bijzondere onderdeelen door hernieuwd onderzoek ook achterhaald en al mag men constaleeren, dat Delprat de beteekenis en vooral den invloed der fraterhuizen heeft overschat. Hij huwde 22 Nov. 1819 te Leeuwarden Louise Egbertine Adema, dochter van Mr. Barro Adema en Anna Catharina Hora Siccama, die hem reeds 11 Dec. 1821 ontviel; daarna hertrouwde hij te Leeuwarden 29 Mei 1829 Anna Cats, dochter van Mr. Epo Cats en Anna Reinoudina Manger, die 1 April 1869 te Rotterdam stierf en die hem twee kinderen schonk.

Zie: Jaarboek Kon. Akad. (1871), 79 vlg.; Levensb. Letterkunde (1872), 193 vlg.; Bull. de la comm. d'hist. des églises wallonnes III, 377 vlg.

Brugmans