Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Cupus, Petrus]

CUPUS (Petrus), geb. te Schoonhoven (?) omstr. 1580, overl. te Rotterdam 24 Nov. 1646. Hij was de zoon van Tilemannus Cupus, en heeft diens verzamelwerk (zie beneden in voce) voortgezet. Hij werd in 1604 gereformeerd predikant te Kralingen, in 1618 te Woerden. Reeds op 30 Nov. 1618 heeft de magistraat aldaar hem in zijn dienst geschorst. De kerkeraad verzocht opheffing van zijn schorsing, maar 8 Jan. 1619 is hij afgezet, welk besluit hem 9 Febr. d.a.v. is bekend gemaakt. Dit alles was het gevolg van zijn remonstrantsche gevoelens. Toen hij die in April d.a.v. toch te Woerden in verscheidene huizen bleef verkondigen, werd hij naar 's Gravenhage geroepen en beboet met 600 gulden. Niet alleen is hem verboden naar zijn woonplaats en omgeving weder te keeren, hij werd van Mei tot Juli ook gevangen gehouden. Met zes andere predikanten is hij wegens het bijwonen van de bekende vergadering te Rotterdam op 5 en 6 Maart 1619 naar Waalwijk gezonden (zie dl. II, kol. 507). Zijn gevoelens waren reeds openlijk gebleken, toen hij op 14 Jan. 1610 behoorde tot de 43 kerkelijke mannen, die te Gouda waren bijeengekomen en debekende remonstrantie opstelden. Doch zij waren ook in verschillende geschriften neergelegd (zie H.C. Rogge, t.a.p.). Na zijn verbanning was hij een der voormannen, die de Remonstrantsche Broederschap hebben

[p. 349]

gesticht. Op 6 Nov. 1622 heeft hij ook te Parijs gepreekt in het huis van Hugo de Groot. Te Amsterdam optredende voor de Remonstranten aldaar is hij gevangen genomen, waarna hij ruim zes jaren te Loevestein is opgesloten. In den nacht van 19 Juli 1631 is hij gevlucht. Hij werd remonstrantsch predikant te Rotterdam 27 Febr. 1632, en bleef daar tot zijn dood. S. Lansbergen hield een lijkrede op hem (zie dl. II, kol. 785). Er zijn vele brieven van en aan hem overgebleven, ten deele ook uitgegeven.

Hij schreef: Aenwysinghe vande onbehoorlicke wyse van doen, die M. Adrianus Smoutius ghepleecht heeft.... door P.G. (Rott. 1610).

Zijn portret door een onbekend schilder bevindt zich in de Remonstrantsche kerk te Rotterdam; een miniatuurportret was in het bezit van jhr. Mr. V. de Stuers te 's Gravenhage; zijn portret is gegraveerd door R. Vinkeles.

Zie: J. Tideman, De Remonstr. broederschap. Biogr. Naamlijst (Amst. 1905), 32, 35, 37, 47 v., 50-52, 77, 187 v., 192, 273, 412, 418; Kerkelijk Handboek (1907) Bijl., 128, 166; H.C. Rogge, Joh. Wtenbogaert en zijn tijd, drie deelen (Amst. 1874-76) I, 105, II, 16-18, 21, 122, III, 2, 6, 30, 62, 76-86, 90-92, 108 v., 114, 163-167, 197, 201, 224, 260-268, 292; Catalogus van handschriften op de bibl. der rem.- geref. Gem. te Rotterdam (Amst. 1869), no. 178, 273-275, 291, 849-916, 1545, 1549 v.; Brieven... van Joh. Wtenbogaert (Utr. 1868-75), drie deelen, Register achter dl. III, blz. 343, 347; Praestantium ac eruditorum virorum epistolae.... (Amst. 1704), 699 v., 935 v.; J.I. van Doorninck, Bibliotheek van ned. anonymen en pseudonymen ('s Gravenh. en Utr. 1870), kol. 22, no. 197; J. Reitsma, Gesch. van de Hervorming en de Herv. Kerk, 3e dr. (Utr. 1916), 534, 571; Reitsma en van Veen, Acta III, 226, 276, 287, 303, 385.

Knipscheer