Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Bik, Adrianus Johannes]

BIK (Adrianus Johannes), geb. te Duinkerken 13 Jan. 1790, overl. te Brussel 1 Oct. 1872, en Jannes Theodorus Bik, geb. te Amsterdam 14 Juni 1796, overl. te Buitenzorg 3 Juli 1875, zoons van Jan B. en diens tweede vrouw Jeanne Butin, met wie hij te Groede bij Kadzand 18 Mei 1789 hertrouwde, gevlucht voor de pruisische interventie (1787) uit Haastrecht, waar hij graanhandelaar was, na grutter te zijn geweest in Schoonhoven. Hij had zij eenig dochtertje Nevina met haar moeder, zijn eerste vrouw, Anna van de Lecq, achtergelaten, welke laatste, volgens zijn autobiogr. aanteekeningen, ten gevolge van mishandelingen te Haastrecht 23 Juli 1788 overleed. In 1793 keerde hij met zijn gezin in Nederland terug, wilde zich te Rotterdam vestigen, doch werd daar door de burgemeesteren uitgewezen, ging daarop in April 1793 naar Amsterdam, waar hij in 1795 benoemd werd tot penningmeester der Groote Zeevischmarkt, wat hij bleef, tot hij in 1816 als benoemd ambtenaar voor de oost-indische bezittingen met zijn gezin naar Indië vertrok. Daar werd hij eerst kassier bij het Vendukantoor, later lid van de Alg. rekenkamer.

De beide hier nader te bespreken zoons waren begaafde en artistieke teekenaars, en werden als Eerste resp. Tweede kunst-teekenaar aangesteld bij den Directeur t.d. Zaken v. Landbouw, Kunsten en Wetenschappen, Prof. Dr. C. Reinwardt. A.J. Bik was als Eerste teekenaar bij K.B. uitgezonden, en kwam in Indië 26 Apr. 1816, trad in dienst 15 Mei 1816, doch werd met zijn broeder eerst bij besl. van commiss.-generaal dd. 13 Dec. 1816 No. 23 als zoodanig aangesteld. Tezamen vergezelden zij prof. Reinwardt per engelsche brik ‘Experiment’ van 27 Febr. 1821 tot 26 Juni 1822 op een reis door het oostelijk gedeelte van den Indischen Archipel, gedurende welke zij een groot aantal teekeningen vervaardigden van landschappen, inlander-typen, boomen en planten, en Hindoe-oudheden. Ten deele zijn die teekeningen gereproduceerd, doch zeer onvoldoende, in de Reisbeschrijving van Prof. Reinwardt, uitg. door W.H. de Vriese, 1858, dan in de 3 afl. van Javaansche Oudheden ('s Gravenh. 1852-56) en een enkele plaat 65 in de Verh. over de natuurlijke geschiedenis der Ned. overzeesche bezittingen III (Land- en Volkenkunde) (Leiden 1844). Goed zijn de reproducties naar hun teekeningen in de monographie Tjandi Singasari (1909), n.l. platen 59, 60, 63, 70 en 71; misschien ook plaat 81, hoewel Rouffaer, wegens de schoonheid daarvan meent haar te moeten toeschrijven aan een artist van grooter vermogen. Bovendien verscheen een zestal teekeningen en aquarellen van A.J.

[p. 109]

Bik in het Indisch Nummer, 6 en 13 Sept. 1924, van Holland Express. De origineelen bevinden zich ten deele in 's Rijks Herbarium, ten deele in 's Rijks Ethnogr. Museum te Leiden, ten deele in het bezit van een kleinzoon van A.J. Bik, Mr. A.J.E.A. Bik, te 's Gravenhage.

J. Th. Bik deed in 1823 nog een reis met den natuuronderzoeker J.C. van Hasselt naar West-Bantam, waarvan het verslag van zijn hand verscheen in het Tijdschr. Bat. Gen. XVI (1867), p. 260-276; A.J. Bik maakte in 1824 met de schoeners ‘Dafné’ en ‘Pollux’ een nadere verkenning naar de eilanden Kefing, Goram, Groot- en Klein-Kei, en de Aroe-eilanden, waarvan het Dagverhaal met talrijke teekeningen onlangs door genoemden Mr. Bik gepubliceerd werd (Leiden 1928). Beide reizen geschiedden in opdracht van het Gouvernement. J. Th. Bik publiceerde nog: Aanteekeningen nopens een reis naar Bima, Timor, de Moluksche eilanden, Menado en Oost-Java, gedaan in 1821 en 1822 met den hoogleeraar C.G.C. Reinwardt in Tijdschr. Bat. Gen. XIV (1864), p. 125-183, terwijl van A.J. Bik nog bekend is een korte verhandeling over De goudmijnen van Pagoewat bij Gorontalo, in T.v. N.I. 7e jrg. (1845) II, p. 90-104.

Maatschappelijk was hun verder leven aldus: A.J. Bik werd 17 Dec. 1822 Vendumeester te Batavia; 2 Nov. 1824 f.g. Ass. Resident der Ommelanden van Batavia; 8 Maart 1825 effect. Ass. Rest. dier Ommelanden; 30 Mrt. 1832 Ommegaand rechter in de Wester-Afdeeling van Batavia, in welke functie hij zich onderscheidde in de betengeling van den Chineezenopstand te Tjilangkap in het Krawangsche (Veth, Java III, 1882, p. 155). Gepens. bij B. 27 Juni 1837, no. 2; lid en vervang. Voorzitter der Thee-Commissie bij B. 2 Febr. 1840, no. 1; vrij transport naar Europa verl. B. 8 Dec. 1846, no. 1. Hij keerde in 1847 naar Nederland terug, vestigde zich te Amsterdam, kocht met een zwager samen het landgoed ‘de Breesaap’, waarop later IJmuiden zou gesticht worden. Uit zijn huwelijk met A.M. Arnold werden 3 zoons en een dochter geboren, die zijn tak tot nu deden bloeien.

J. Th. Bik werd 21 Jan. 1824 waarn. Vendumeester te Batavia, en 10 Jan. 1826 vast in dat ambt benoemd; gepens. bij Besl. 13 Dec. 1836 no. 29. Hij bleef in Indië, en werd daar groot landeigenaar; hij kocht in 1863 de landen Tanah Abang bij Weltevreden, en Tjileboet bij Buitenzorg, en later in 1866 het groote land Tjiseroea. Zijn huwelijk met W.M.R. Martens bleef kinderloos; een wettig erkende zoon stierf op jeugdigen leeftijd.

Buiten deze twee zoons ontsproten nog uit het huwelijk van Jan Bik en Jeanne Butin een drietal ambtelijk verdienstelijke zoons:

Pieter Albert Bik, geb. te Amsterdam 18 Juli 1798, overl. te Breda 10 Apr. 1855, wiens dienststaat luidt: 8 Nov. 1816 Ambt. van Banjermassin; 29 Apr. 1817 Scriba ald.; 16 Juni 1818 Ambt. v.d. W. Kust v. Borneo; 10 Aug. 1819 1e Comm. b.d. Secr. d. Hoofd-directie v. Finant.; 17 Juli 1822 Postmeester te Batavia; 5 Jan. 1839 Ontv. v.h. Collateraal te Bat.; 21 Maart 1839 Lid Bat. Weesk.; van 10 Apr. 1841 tot 6 Apr. 1845 Opperhoofd v.d. handel in Japan; gepens. 6 Febr. 1851. Zijn afstamming bloeit nog voort.

François Butin Bik, geb. te Amsterdam 5 Mei 1804, overl. te Batavia 12 Juli 1843, Slaat v. dienst: 7 Febr. 1817 Klerk Gouv. Secretarie; 1 Febr. 1819 Klerk 1e kl.; 7 Febr. 1820 Kommies 2e kl. Hoofddirect. v. Finant.; 7 Sept. 1821 Kommies 3e kl.; 20 Dec. 1825 Hoofd-Kommies;

[p. 110]

30 Nov. 1826 Hoofd-Kommies Direct. v. 's Lands Midd. en Dom.; 9 Oct. 1830 Secret. b.d. Gener. Direct. v. Finant.; 25 Sept. 1836 Wn. Secr. R.v. Ned. Indië; 20 Mrt. 1838 wd. Direct. Product. & Civ. Magaz.; 10 Mei 1839 Resident van Batavia. Ook zijn afstamming bloeit nog.

Pieter Vreede Bik, geb. te Amsterdam 10 Juni 1806, overl. te 's Gravenhage 27 April 1883. Staat v. dienst: 23 Oct. 1818 Klerk b. Pres. en Raden v. Finant.; 1 Juni 1819 Klerk Hoofdinsp. Waterstaat; 6 Mrt. 1820 Klerk b.h. Hooggerechtshof v. Nederl. Indië; 10 Dec. 1821 Klerk Hoofd Direct. v. Finant.; 2 Dec. 1823 2e Kommies ald.; 17 Mei 1825 2e Kommies Secret. Hoofd Direct. v. Finant.; 31 Aug. 1827 1e Komm.; 3 Dec. Hoofd. Komm.; 1 Mei 1836 tijd. vendumeester te Batavia; definit. vendumeester aldaar; 5 Jan. 1838 Assist. Resid. v. Soerakarta; 16 Dec. 1848 Gouverneur v. Celebes en Onderh.; 4 April 1853 Resident v. Soerabaia; K.B. 12 Apr. 1860 No. 51 Staatsraad in b.d.: 15 Aug. 1860 gepens. Adj. i.b.d. bij Z.M. Willem III. Ook van hem bestaat een uitgebreide nakomelingschap.

Grootendeels ontleend aan Rouffaer's Artikel in de Encyc. v. Nederl.-Indië, 2e druk i.v., verbeterd en aangevuld uit autobiogr. aanteekeningen van Jan Bik en gegevens uit het Archief der fam. v. Römer, alsmede uit de Archieven van Rotterdam, Haastrecht, Schoonhoven en der Alg. Secretarie in Buitenzorg (Stamboek).

von Römer