Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Ambert, Jean Jacques]

AMBERT (Jean Jacques), geb. 30 Sept. 1765 te Saint Céré (dept. Lot), overleden op het eiland Guadeloupe 20 Nov. 1851. Zijn vader schijnt een gegoed grondbezitter geweest te zijn (‘occupé des soins d'une vaste agriculture’, schrijft zijn zoon). Hij genoot eene zorgvuldige opvoeding, diende als jongeling (van 14-18 jaar) bij de marine, hervatte daarna zijne studiën, doch nam, toen de revolutie was uitgebroken, en de Verbondenen Frankrijk binnentrokken, als vrijwilliger dienst bij het 2e bataljon van Lot, waarover hij al dadelijk, kort na de oprichting (7 Juli 1792) bij keuze tot commandant werd benoemd in den rang van luitenant-kolonel. Hij nam met onderscheiding deel aan de gevechten van het Moezel-leger, werd 18 November 1793 tot général de division verheven, diende onder Hoche bij den terugtocht van Kaiserslautern (30 Nov. 1793) en onder Moreau bij het beleg van Luxemburg, na wiens overlijden (10 Februari 1795) hij korten tijd het opperbevel over het insluitingsleger voerde. Toen dit leger door andere troepen werd afgelost, trok Ambert aan het hoofd van drie divisiën van het Moezelleger naar Mainz, ter versterking van het insluitingsleger vóór die vesting (April 1795).

Daarna diende hij in het Rijn-en-Moezel-leger onder Pichegru en Moreau. In April 1798 loste hij generaal Vaubois af in het bevel over het eiland Corsica. In 1800 voerde hij bevel over de troepen van de Cisalpijnsche Republick. Later betrokken in de ongunst van Moreau, werd hem in October 1804 het bevel over de troepen in Guadeloupe opgedragen. Ten gevolge van aldaar ondervonden moeilijkheden, werd hij van dit bevel ontheven; doch, hoewel te Parijs door een raad van onderzoek onschuldig verklaard, werd hij wel weder op de lijst der generaals ingeschreven, doch buiten betrekking gelaten, totdat hij, na de ongelukkige veldtochten van Napoleon in 1812 en 1813, zelf zijn diensten aanbood. Hem werd toen het bevel over de 31e (territoriale) militaire divisie opgedragen, omvattende de departementen Monden van den IJssel, Friesland, Wester- en Ooster-Eems (hoofdkwartier Groningen), waarin in het jaar 1813 reeds achtereenvolgens commandant geweest waren de divisiegeneraals Puthod, Janssens en Liger Belair. Omstreeks 10 October 1813 aanvaardde hij zijn nieuwe betrekking in een tijd van groote spanning; 16, 18 en 19 October werd in de vlakte van Leipzig de groote volkerenslag geleverd, waarvan de uitslag, zooals Napoleon dien in het bekende 24e Bulletin bekend maakte, den 3en November d.a.v. uit den Moniteur in den Haag kon gelezen worden. Een moeilijke taak wachtte den nieuwen bevelhebber in een hem vreemd land, te midden van een hem onbekende bevolking, die het drukkende fransche bestuur moede werd en voor wie alle verspreide geruchten of inkomende berichten omtrent de nadering van vijandelijke troepen als voorboden van bevrijding werden ontvangen.

[p. 21]

Daarbij was de militaire macht, waarover hij te beschikken had, ± 1700 man, vooral gelet op het aantal vestingen (Groningen, Delfzijl, Coevorden, Deventer), zeer gering.

Ambert deed wat hij kon, om met zijn geringe middelen een soort van verdediging van de Eems voor te bereiden. Toen evenwel de hem beloofde versterking aan troepen niet kwam opdagen, reeds in het begin van November in het hem ter verdediging opgedragen gebied de doortocht begon van de fransche ambtenaren uit de meer oostelijk gelegen gewesten, daarna de Kozakken-patrouilles dit gebied binnendrongen en de aanmarsch van grootere afdeelingen werd gemeld, besloot hij - hetzij uit eigen beweging, hetzij daartoe gemachtigd - na het grootste gedeelte zijner onderhebbende macht ter versterking van de garnizoenen van Delfzijl en Coevorden te hebben afgezonden, met een 200 man Zwitsers en douaniers op Amsterdam terug te trekken. In den avond van den 14en November verliet hij Groningen, na alvorens generaal Lorcet, die sinds het begin van September te Leeuwarden generaal Bouvier des Eclats in het bevel over Friesland vervangen had, van zijn besluit te hebben verwittigd. Den 16en vertrokken beide generaals met de bagage, die zij konden meevoeren, en de hun overgebleven troepen in schuiten van Leeuwarden naar Harlingen, van waar zij in den ochtend van den 17en in een kleine flottille den overtocht naar Amsterdam aanvingen.

Alvorens aldaar te ontschepen, vernemende, dat zoowel de Prins-Stedehouder als generaal Molitor met het garnizoen, ten gevolge van de houding der bevolking, naar Utrecht waren afgetrokken, meende Ambert zich met zijn geringe macht niet in Amsterdam te mogen wagen, en gaf hij bevel, naar Harderwijk te stevenen, waar de flottille te 8 uur in den ochtend van den 20en November voor den wal kwam. Hier werd hulp gevraagd voor vervoer naar Amersfoort, die volgaarne werd verleend. Nadat de manschappen van brood, kaas en bier waren voorzien, vertrok het troepje 's avonds te 8 uur, met het voornemen, om naar Utrecht te gaan. Gegevens ontbreken, om met juistheid den verderen tocht der kleine colonne te volgen. Generaal Molitor moet nog in Utrecht geweest zijn, toen Ambert aldaar aankwam; maar Prins Lebrun was reeds vertrokken. Vermoedelijk zijn beide generaals, die niet in hiërarchische verhouding tot elkander stonden, overeengekomen, dat Ambert met het overschot zijner troepen Breda zou gaan bezetten; want in het begin van December (vermoedelijk tusschen 6 en 8 Dec.) is laatstgenoemde als gouverneur van die vesting en van het arrondissement opgetreden. Zijn zoon verhaalt, dat hij eerst is doorgetrokken naar Antwerpen en daar een duizendtal matrozen van het fransche eskader als troepen te land organiseerde en als bezetting voor Breda medenam. Hij kan in die vesting evenwel niet langer dan eenige dagen bevel hebben gevoerd. Zoodra toch Napoleon kennis had gekregen van den opstand in de noordelijke provinciën en den uittocht der fransche ambtenaren, had hij een zijner flinkste generaals, Decaen, uit Spanje doen ontbieden en dezen den 30en Nov. opgedragen, het militair commando op zich te gaan nemen over de departementen van de Schelde, de Monden van de Schelde, de twee Nethen, de Dyle, Jemmappe, de Monden van den Rijn en de Monden van de Maas, zoomede over het 1e legerkorps, dat in den omtrek van Antwerpen zou worden bijeengetrokken. Den 5en Dec. kwam Decaen aldaar aan, maar vond er geen legerkorps, daarentegen alles in een

[p. 22]

ontredderden militairen toestand. In de meening, dat hij vóór alles voor het behoud van die vesting had te waken, gaf hij bevel aan de commandanten van Breda, Willemstad, Geertruidenberg en Steenbergen, om die plaatsen te ontruimen en met hunne troepen op Antwerpen terug te trekken. Ter voldoening aan dit bevel, verliet Ambert met de bezetting Breda den 10en Dec. in den morgen tusschen 6 en 8 uur. Eenige uren later trokken de Kozakken er binnen.

De beschikkingen van Decaen vonden echter bij den Keizer zoodanige afkeuring, dat hij van zijn commando ontheven en vervangen werd door generaal Maison. Het 1e legerkorps zou in drie divisiën verdeeld worden; door Napoleon zelf werd Ambert als commandant van de tweede dier divisiën aangewezen (Corr. de Napoléon I No. 21024). Het ging met de vorming van dit nieuwe korps niet zoo gemakkelijk, als de Keizer het op papier gedecreteerd had, en zoo is Ambert ingedeeld geworden bij de bezetting van Antwerpen aan het hoofd van de infanterie, eerst onder den gouverneur Anne Charles Lebrun, den oudsten zoon van den Prins-Stedehouder, later (sinds 2 Februari 1814) onder Carnot. In die functie heeft hij deelgenomen aan de verschillende gevechten tegen de troepen van Graham en van von Bülow, die de vesting zijn blijven bestoken, totdat deze op last van de fransche regeering den 3en Mei 1814 ontruimd werd.

Hoewel Ambert door Lodewijk XVIII met het kruis van Saint-Louis en dat van commandeur van het Legioen van eer werd begiftigd, werd hij voorloopig op non-activiteit gesteld. Eerst aan het einde van 1815 werd hem het bevel over de 9e (territoriale) militaire divisie (hoofdkwartier Montpellier) opgedragen. Bij 's Keizers terugkomst van het eiland Elba koos hij diens zijde. Eenigen tijd later in Parijs gekomen, werd hem, toen na den slag van Waterloo de Verbondenen naar Parijs oprukten, de verdediging van de linie van St.-Denis tot aan het kanaal van de Ourcq opgedragen. Hij was een van de 17 onderteekenaars van het adres van het leger, dd. Au camp de la Villette, le 30 juin, trois beures aprés midi (na 's Keizers troonsafstand en vertrek uit Parijs) aan de Kamer der Volksvertegenwoordigers aangeboden, waarin zij zich ter beschikking stelden om de onafhankelijkheid en de nationale eer te blijven verdedigen. Nadat het leger achter de Loire was teruggetrokken, voerde Ambert nog eenigen tijd het bevel over den linker vleugel, totdat het geheel onthonden was. In het nieuwe koninklijke leger was voor hem geen plaats meer. Hij werd op non-activiteit gesteld en in 1824 gepensionneerd. Hij keerde toen terug naar Guadeloupe, waar hij zich aan den landbouw wijdde, in 1833 gekozen werd tot president van den kolonialen raad, en den 20en November 1851 als geëerd burger overleed, nadat hij nog de voldoening had mogen ondervinden, dat 's Keizers neef, als president van de Fransche Republiek, hem de ster van groot-officier van het Legioen van eer deed toekomen.

Ambert is gehuwd geweest met een dochter van graaf Malartic, kolonel van het regiment Vermandois-infanterie. Van zijn kinderen zijn vooral bekend Joachim (1799-1869), fransch staatsman, in 1848 prefect van de Rhone, en Joachim Marie Jean Jacques Alexandre Jules, geb. te Chillas (Lot) 8 Febr. 1804, luitenant-generaal en militairschrijver (overl.1890), van wiens vele werken hier genoemd worden: Esquisses historiques de l'armée française (Bruxelles 1841); Soldat (Paris 1845); Germains et Gaulois (Paris 1884-1886).

[p. 23]

Zie: Joachim Ambert, Soldat, 687-708, General Ambert; Biographie nouvelle des contemporains (Paris 1820) I, 145-146; Larousse, Grand Dictionnaire universel du 19e siècle, 2e supplément in voce Ambert; Emile de Bonnechose, Lazare Hoche (Paris 1861), 54; Henry Houssaye, 1815 I (Paris, 18e édition), 409 note 2, 421, 422, III (Paris, 33e édition), 244, 253, 416 note 3; Legrand, Relation de la surprise de Berg-op-Zoom, le 8 en 9 mars 1814 (Parijs 1816) 55; Ernest Panckoucke et Lecomte, Victoires, conquêtes, désastres etc. des Français de 1789 à 1815 (Paris 1834) II, 384; Colenbrander, R.G.P. VIi, VIii, Register van personen, bovendien VIii, 1033, 1042, VIiii, Register van personen, in voce Lambert; Historisch Gedenkboek 1813, Register van personen en Register van portretten, in voce Ambert.

Koolemans Beijnen