Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Venne, Cornelis van de]

VENNE (Cornelis van de), of van Veen, een zeevaarder uit het laatste kwart der zestiende eeuw. Toen Jacob Heemskerck (V, 223) met zijn prijs, de op de kust van Djohore veroverde, met schatten beladen portugeesche kraak Catharina, op de reede van Bantam verscheen (Juni 1603), vertrokken juist van daar twee schepen naar China bestemd. Ze vormden een deel van de vloot door de nieuwe O.I.C. van 1602 uitgerust onder Wijbrand van Warwijck. Bantam was in die jaren het uitgangspunt geworden der nederlandsche ondernemingen in den Archipel, China en Japan. Hier ontving men de gezanten van Siam, Djohore en Atjeh, naar den radja van Holland afgevaardigd. De twee genoemde schepen waren de Erasmus en de Nassau, waarop kapitein was Cornelis van de Venne.

Aanvankelijk bleven de handelsvoordeelen uit, door verraad verloor men zelfs achttien leden der bemanning (Aug. 1604). Doch voor Macao werd het lot hun gunstiger: ze hadden het geluk op hun beurt een portugeesche kraak te veroveren met zoo rijke lading, dat ze voor alle tot hier toe geleden verliezen ruimschoots werden schadeloos gesteld. Van de Venne en zijn makkers gaven het eigenlijke doel van hun tocht op en ijlden met hun prijs naar het vaderland, waar de participanten nog opgetogen waren over den door Heemskerck meegevoerden buit. De nieuwe was slechts één vijfde minder. De schepelingen der Nassau en Erasmus ontvingen 98 duizend gulden als hun aandeel in de winst. Ze hadden heel wat fortuinlijker gevaren dan de eerste. Vóór de geheele lading der Catharina over was, schreef men Maart 1605, reeds een paar maanden later viel de zoo veel later uitgezeilde schipper v.d.V. de Maas binnen.

De tocht van v.d.V. is te boek gesteld en als Kort verhael van de tweejaerige voyagie ghedaen door Cornelis van Veen in de Oost-Indiën bekend in Begin en voortgang van de N.O.I.C. 9e stuk van dl. I. Deze vorm van het verhaal is uit de duitsche verzamelingen van reizen (de Bry, Frankf. 1607) vertaald; het oorspronkelijke nederlandsche stuk komt voor het eerst voor in den Comptoir Almanach oft Journael op het jaer 1607 ... te Amsterdam verschenen.

Zie: Fruin, Verspreide geschriften III, 398; de Jonge, Gesch. v.h. ned. zeewezen III; Tiele in Nijhoff's Bijdragen N.R. VII, 10; Tiele, Ned. bibliogr. v. land- en volkenkunde (1884), blz. 64 v.

Bartelds