Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Roest, Meyer Marcus]

ROEST (Meyer Marcus), geb. te Amsterdam 16 Dec. 1821, gest. ald. 27 Nov. 1889. Roest neemt in de letterkunde der nederlandsche Joden een voorname plaats, zoo niet de voornaamste in. Uit eenvoudige ouders geboren was hij grootendeels autodidact. Nadat hij eenige jaren als provinciaal joodsch godsdienstonderwijzer werkzaam was geweest, werd hem in 1850 (toen als zoodanig te St. Oedenrode) het secretariaat der eerste algemeene vergadering van den Ned. Israël. Godsdienstonderwijzersbond opgedragen. Te Amsterdam teruggekeerd, kwam hij met de firma Frederik Muller in relatie, voor wie hij een aantal catalogi voor boekenveilingen, die van blijvende waarde voor de joodsche bibliographie zijn verzorgde. In 1857 verscheen zijn opmerkelijke Catalogue des livres Orientaux. Niemand minder dan de toenmalige geleerde amsterdamsche opperrabbijn dr. J.H. Dünner plaatst Roest naast corypheeën op dit gebied als Steinschneider en Zedner. En ook de groote bibliograaf Wiener noemt hem, in de inleiding van zijn catalogus van de Bibliotheca Friedlandiana te Petrograd, met deze beide meesters de drie patriarchen dezer wetenschap. Buiten deze catalogi en talrijke opstellen in onderscheidene tijdschriften, was Roest ook een bekend joodsch journalist. Zijn meesterwerk is echter zijn in het Duitsch bewerkte wetenschappelijke catalogus van de bibliotheca Rosenthaliana der amsterdamsche universiteitsbibliotheek en nagelaten door L. Rosenthal (zie kol. 1070) door diens zoon aan de gemeente Amsterdam geschonken: Catalog der Hebraica und Judaica aus der L. Rosenthalschen Bibliothek. Roest was van deze beroemde verzameling de eerste conservator, hoewel hij slechts enkele uren per week daaraan verbonden was. De gestrenge criticus N. Brüll zegt van dezen in 1875 (2 dln.) verschenen catalogus (Jahrbuch für Jüdische Geschichte und Literatur jrg. III), dat het een werk van groote beteekenis op het gebied der hebreeuwsche bibliographie is en voortaan bij desbetreffende studiën niet ongeraadpleegd mag blijven. Reeds vroeger trad Roest als hollandsch correspondent van buitenlandsche joodsche bladen op onder het pseudoniem ‘Chaluda’ (= Roest). Van zijn kritische werkzaamheid in nederlandsche tijdschriften is het Gidsartikel van 1860 een voorbeeld, waarin hij een vernietigende recensie van de 1ste aflevering van Waterman's Beredeneerd Hebr. en Chald. Ned. Woordenboek gaf, dat tevens van Roest's kennis op het gebied der joodsche literatuur getuigde.

Op 4 Augustus 1865 gaf hij het eerste no. van het nog bestaande Nieuw Israël. Weekblad uit, waarin hij zijn gematigd-conservatieve ideeën over het Jodendom ontwikkelde. Roest's critiek werd gevreesd en hijzelf gehaat. In Jan. 1867 trad Roest als hoofdredacteur af, doch bleef tot 1875 medewerker in verschillende rubrieken. In dat jaar richtte hij de Isr. Nieuwsbode als joodsch weekblad op, dat hij tot zijn dood toe redigeerde. In den aanvang van

[p. 1061]

zijn redactie van het N.I.W. had de reorganisatie van het ‘Ned. Israël. Kerkgenootschap’ zijn aandacht, die eerst in 1870 haar beslag kreeg. Ook oefende hij invloed op de benoeming van dr. J.H. Dünner tot opperrabbijn, welke zetel sedert 1839 onbezet was gebleven. Als redacteur van het Nieuw Isr. Weekblad wist hij daaraan de uitgave van de Joodsch letterkundige bijdragen te verbinden, thans nog van groote wetenschappelijke waarde. Na zijn aftreden als hoofdredacteur deed hij ze van 3 Mei 1867 af zelfstandig verschijnen. Dr. Dünner opende de rij met Aanteekeningen op den commentaar van R. Samuel ben Meïr op den Pentateuchus waarbij hij in een reeks vervolgen den tekst van den commentaar op Genesis Cap. XVIII-XXVI vaststelde en verklaarde. Ook de leerlingen van het Ned. Isr. Seminarium, door dr. Dünner als rector gereorganiseerd, traden als medewerkers toe. De vroeggestorven Jacob Hoofien (zie I, kol. 1150) publiceerde er een tweetal taalkundige studiën in, terwijl wijlen opperrabbijn van Loen aanteekeningen op Flavius Josephus' Apion schreef. Roest zelf schreef waardevolle bibliographische en litterair-historische bijdragen. Tusschen 1867 en 1868 verscheen een twaalftal nummers der Bijdragen (waaraan ook de geleerde David Raphael Montezinos medewerkte); toen moest de uitgave gestaakt worden. Roest wist echter aan de uitgave van de Isr. Nieuwsbode (1875) dadelijk weder De Israël. Letterbode, driemaandelijksch tijdschrift gewijd aan Joodsche Wetenschap, Geschiedenis en letteren te verbinden. Hieraan werkte Roest, de school van Dünner (o.a. rector L. Wagenaar) en buitenlandsche geleerden als Neubauer en Steinschneider, mede. Roest is de man geweest die het wetenschappelijk contact met het buitenland weder opgevat heeft, waardoor de vroeger in Nederland zoo bloeiende internationale joodsche wetenschap uit haar isolement verlost werd, waarin zij echter na Roest's verscheiden opnieuw verviel tot in onzen tijd. Met zijn dood hield ook de uitgave van den Isr. Letterbode op; de 12de jaargang bleef onvoltooid. Onder groote belangstelling begraven, werden op Roest's verlangen geen lijkreden gehouden. Dünner schetste hem in zijn necrologie ‘in den nacht van Dinsdag op Woensdag heeft het nederlandsche Jodendom een der belangrijkste figuren van het thans levende geslacht verloren’.

Zie: J.H. Dünner, Necrologie M. Roest Mzn. in de Israël. Nieuwsbode (Oct. 1889); J.M. Hillesum, Voornaamste letterkundige producten van wijlen M. Roest Mzn in hetzelfde blad 24 Jan. en 7 Febr. 1890; Jewish Encyclopaedia (New York, Londen 1905) X, 442; L. Hirschel, In Memoriam in het Jubileumnr. van het Nieuw Isr. Weekblad (Sept. 1925, 5de blad) (met portret) en Jac. Zwarts, De Bibliotheca Rosenthaliana in no. 1 van de Geillustreerde Joodsche Post (met portret) (Jan. 1921).

Zwarts