Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Maire, Johannes le]

MAIRE (Johannes le), broer van Isaac (1), geb. te Doornik 1567, gest. te Amsterdam 1642. Hij was afkomstig uit dat deel van fransch Vlaanderen, welks inwoners, zooals Is. den gezant Pierre Jeannin te kennen gaf, de franschgezindheid in het bloed hadden en een gefleurdeliseerd hart omdroegen. Die gezindheid belette echter niet, dat beide broeders, vurige Calvinisten, naar Antwerpen getrokken zijn, waar ze zich het Nederlandsch grondig hebben eigen gemaakt. Na de verovering dier stad door Parma week ook hij naar Holland uit, waar hij opgeleid werd voor predikant. In 1601 als proponent naar Amsterdam beroepen, was hij de taal van het land volkomen machtig. Hij trad dan ook niet voor de waalsche gemeente aldaar op, maar in de gereformeerde nederduitsche kerk.

Door echten handelsgeest kenmerkten zich ‘les Maire tournaysiens’. Nog drie andere broers waren als kooplieden in Portugal, Castilië en Italië gevestigd, en Johannes vormde slechts in zekeren zin een uitzondering hierop. Als calvinisten ijverden èn de koopman èn de predikant tegen pauselijke aanmatiging en spaansche dwingelandij: paus Alexander VI, ‘het ongoddelijkste monster zijner eeuw’ noemden de geloofsijveraars dezen kerkvorst, die zich vermeten dorst het gezag over de oost- en west-indische zeeën en eilanden aan den Koning van Spanje toe te kennen. Te toonen dat ‘des Pausen donatie is idel ende teghens de leeringhe Christi ende teghens de religie’, was beider overtuiging. Ze verschilden alleen maar in de strijdmiddelen. Het vuur der welsprekendheid fonkelde bij den een van den kansel, als hij zijn geloofsgenooten waarschuwde voor den erf-

[p. 836]

vijand in Rome en Madrid; het vuur der geuzenkanonnen vernielde de spaansche schepen en veroverde het spaansch koloniaal bezit in Oost en West. Als men zijn tijdgenooten gelooven mag, kroop ook bij Johannes het bloed, waar het niet gaan kon: speculaties in actiën der oost-indische compagnie zouden hem niet onwelgevallig geweest zijn.

IJverig koos hij partij tegen de libertijnsche Arminianen. Al ging hij in blinden geloofsijver niet zoo ver als zijn befaamde ambtgenoot Adriaan Smout, die boven allen de kroon spande in heftig uitvaren tegen alles wat naar onrechtzinnigheid zweemde, toch was de verdraagzaamheid der amsterdamsche regenten jegens de Remonstranten hem een gruwel. Hij, de vurige Calvinist, kon het niet stilzwijgend aanzien, dat men na Maurits' dood oogluikend de bijeenkomsten der Remonstranten begon te gedoogen en toeliet, dat aanzienlijken en invloedrijken er hun kinderen lieten doopen. Smout's opruiende preek van Paaschmaandag 1626, die op denzelfden dag de plundering van het remonstrantsch vergaderlokaal bij den Montalbaanstoren ten gevolge had en welke baldadigheden ternauwernood zonder veel bloedvergieten door den majoor der stadssoldaten, Nicolaas Hasselaar, konden bedwongen worden, mocht in zijn oog genade vinden. Zonder die gehate scheurmakers zou er geen oproer geweest zijn, oordeelde hij. Le Maire ontging dan ook Vondel's geeselroede niet.

Zie: Bakhuizen v.d. Brink, Isaac le Maire in De Gids (1865) IV; van Lennep, De werken van Vondel II (Amsterd. 1856); Wagenaar, Vaderl. Hist. XI.

Bartelds