Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Hoorn, Johan van]

HOORN (Johan van), geb. te Stockholm 1 Febr. 1662, ald. overl. 11 Juni 1724. Zijn vader was een koopman uit Hoorn en sinds 1631 te S. gevestigd. Hij begon zijn studiën in 1678 te Upsala, maar werd reeds in Juli 1679 door zijn vader naar Dordrecht gezonden, vermoedelijk om de hollandsche taal te leeren spreken; hij bezocht daar de latijnsche school. Den 13en Sept. 1681 werd hij ingeschreven te Leiden als student in de geneeskunde en studeerde ongeveer drie jaar onder Drelincourt, Th. Craanen en L. Schacht. Daarna leerde hij te Amsterdam de verloskunde onder Fred. Ruysch. In 1687 ging hij via België, waar hij de voornaamste geneeskrachtige bronnen bezocht, naar Parijs ter voltooiing van zijn verloskundige studiën; hij was daar ook praktisch werkzaam onder den vroedmeester le Frad. In April 1689 vertrok hij naar Engeland, waar hij ruim een jaar bleef en o.a. te Londen en te Oxford vertoefde. Daarna weer terug naar Holland, waar hij den 27en Juni 1691 te Leiden promoveerde tot Dr. in de geneesk. met een dissertatie De partu praeternaturali (keering en afhaling aan één voet). In het voorjaar

[p. 622]

1692 keerde hij eindelijk naar Stockholm terug, waar hij zich vestigde als arts. Al spoedig werd hij benoemd tot secr. en thesaurier van het Coll. Med. In 1697 publiceerde hij in het Zweedsch De Zweedsche goedgeschoolde vroedvrouw (volgens Kleinwächter in 1721 in het Duitsch vertaald), een boek, dat zeer de aandacht trok en waarmee hij den grondslag legde voor de wetenschappelijke verloskunde en een goed geregeld verlossingswezen in Zweden. Zelf verhaalt hij, dat deze uitgave hem een grooten naam als vroedmeester bezorgde en sinds dien bij moeilijke verlossingen allereerst zijn hulp werd ingeroepen. Kort daarop begon hij kosteloos privaatonderwijs te geven in de verloskunde. Zijn pogingen om de opleiding der vroedvrouwen te verbeteren, hoewel in den beginne door de regeering onvoldoende ondersteund, leidden tot de uitvaardiging in April 1711 van de Reglementen voor de vroedvrouw. In 1723 werd ten slotte een behoorlijke regeling van het onderwijs voor de vroedvrouwen door den Rijksdag ingesteld. Zijn verdere werken waren: een ontleedkundige lezing in het Latijn te S. gehouden over de voortbrenging van den mensch (1705); Siphra en Pua (1715), een boek voor de vroedvrouw in vragen en antwoorden, dat een groot aantal drukken beleefde, en door den schrijver in het Duitsch (1726) en door G. ten Haaff in het Holl. (1753, 1768) werd vertaald; twee brieven over de longzwemproef gewisseld met den beroemden Magnus van Bromell, later lijfarts van den koning van Zweden en hoogleeraar te Stockholm (1718, 1720); de tweede brief is opgenomen in de Acta tit. Sueciae; de vert. van Portal's La Pratique des Accouchements, met noten en aanm. (1721); waarneming van een geval van ware en geheele procidentia uteri (1724). v.H. was ongetwijfeld een bekwaam verloskundige en heeft zich voor de ontwikkeling der zweedsche verloskunde zeer verdienstelijk gemaakt.

Zijn beeltenis, door David von Krafft geschilderd, hangt in het Coll. Med. te Stockholm; verder bestaat er een gravure door Brenner( 1724).

Zie: Daniëls in Ned. Tijdschr. v. Geneesk. (1916); Geyl in Ned. Tijdschr. v. Verlosk. en Gynaekol. (1895); von Siebold, Gesch. d. Geburtshilfe (1839); Fasbender, Gesch. d. Geburtshilfe (1906).

Baumann