Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Herberts, Dirk of Theodorus]

HERBERTS (Dirk of Theodorus), of Herbers, zoon van Herman Herberts (zie volg. art.). Hij studeerde te Leiden, werd in 1599 predikant te Gouda en afgezet in 1619 (evenals Henricus Leo te Zalt-Bommel, dl. VI, kol. 935). Met zijn vader, die ook predikant te Gouda was en Ds. H. Thomhergen stelde hij een Korte onderwijsinghe der kinderen in de Christelijke religie op, een ‘A.B. of vrageboekje’ (H.C. Rogge, Caspar Coolhaes II, 236), uitgegeven als de Goudsche Cathechismus te Gouda in 1607 (J.I. van Doorninck, Bibl. van Ned. Anonymen en Pseudon., no. 3254). De zuidhollandsche synode van Aug. 1617 te Delft had ‘een groot misnoegen’ dat de kerkeraad dit boekje had uitgegeven ‘tot stichtinge van hare jeucht’ alzoo het ‘de principale hooftstucken der christelijker leere wtlaet’. De gedeputeerden van de synode worden naar de overheid en den kerkeraad van Gouda gezonden ‘op hope dat allenskens die kercke haer met de andere kercken van Zuijthollant sal conformeren’. In de volgende synode (Oct.-Nov. 1618 te Delft) verscheen Dirk Herberts zelf, die alles over het ontstaan en het gebruik van het geschrift op de scholen te Gouda ‘rondelicken bekent heeft’. Ook dat Arminius het nog vóór zijn dood gelezen had. Maar hij voegde daarbij, dat het hem leed was en dat hij goeden grond had om te hopen, dat de Heidelbergsche catechismus zou worden ingevoerd; te meer nu hij zelf alle exemplaren ‘tot hem genomen ende opgeslooten’ had. (Zie verder hierover: Reitsma en van Veen, Acta III, 284, 301-303).

Hij was een van de onderteekenaars van de Remonstrantie van 14 Jan. 1610 (J. Tideman,

[p. 559]

De Remonstrantie en het Remonstrantisme, Haarl. 1851, 36), en van de Unie van Febr. 1617 (J. Tideman, De stichting der Rem. Broedersch. I, Amst. 1871, 16).

Intusschen was in 1616 van hem verschenen (1ste uitgave 6 Mei, 2de uitg. ‘van nieuws oversien’ 25 Aug.) een klein geschrift: Cort ende claer bewijs uyt de H. Schriftuur van 't ghevoelen der ghereformeerde Leeraren die ten huydighen dage van sommighe Remonstranten ghenoemt worden, aengaende de Godlijcke Praedestinatie ende andere aenclevende poincten .... vier capittelen, ‘ghestelt tot dienst van de ghene die int corte eenvoudigh onderricht hier van soecken’.

Reeds de voorrede van dit boekje is zeer merkwaardig (E.J.W. Posthumus Meyes, Jacobus Revius, Amst. 1895, 121-128). Het is door Jacobus Revius bestreden, door Herberts ook in het Fransch vertaald als: Verification briefve et claire par la parole de Dieu .... (der Gouw 1616). Een derde druk verscheen te Rotterdam nog in 1647. Sommigen meenen, dat Herberts toen nog leefde, maar wij weten over zijn latere lotgevallen weinig. Herberts heeft Revius (wiens werk Schriftuurlijck Tegen-Bericht .... te Deventer in 1617 verscheen) beantwoord met: Christelijcke verdediginghe ende breeder bewijs uyt de H. Schriftuur van de leere der gereformeerde kerckendienaren die men Remonstranten noemt..... (Gouda 1617).

De synode te Leiden van 1619 heeft Herberts afgezet. Eerst wilde hij de acte van stilstand niet onderteekenen. Op de synode van 1621 wordt medegedeeld, dat hij dit later toch gedaan heeft. Wij vinden in deze daad geen aanleiding tot de beschuldiging van zwakheid (vergel. op Henricus Leo dl. VI, kol. 935).

Zie: de Bie en Loosjes, Biogr. Woordenb. van Prot. Godgel. in Ned. III, 715 v.; H.C. Rogge, Joh. Wtenbogaert I (Amst. 1875), 21, 31, 335; Kerkelijk Handboek (1907) Bijl. 116; Reitsma en van Veen, Acta III, 130, 141, 210, 228, 238, 256, 258, 276, 289, 294, 301-303, 362-365, 430, 463; W.P.C. Knuttel, Acta I ('s Gravenh. 1908), 13, 24, II, 76; Kronieken Hist. Genootschap, XXXI, 100.

Knipscheer