Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Haraeus, Franciscus]

HARAEUS (Franciscus), eigenl. van der Haer, is omstreeks 1550 te Utrecht geboren en werd reeds vroeg tot priester gewijd. Hij werd hoogleeraar aan de in 1562 door Philips II gestichte universiteit te Douay en onderwees daar de rhetorica Hij werd daar ook licentiaat in de godgeleerdheid. Hij reisde zeer veel, zoo in Duitschland als Italië. In 1581 vergezelde hij den Jezuïet Posserin, den pauselijken nuntius in Polen en Rusland, naar die landen. Daarna moet hij nog eenigen tijd in Utrecht hebben gewoond. Maar de tijdsomstandigheden dwongen hem, den overtuigden Katholiek, tot uitwijken. Hij begaf zich naar de Zuidelijke Nederlanden, werd kanunnik te Namen, later te Leuven. In deze stad stierf hij 11 Jan. 1632. Hij heeft allerlei geschreven over theologie en kerkgeschiedenis. Over de nederlandsche geschiedenis schreef hij: Onpartijdighe Verklaringhe der oorsaken der Nederlantsche oorloghs sedert 't jaer 1566 tot 1608 (Antwerpen 1612, 8o), niet veel meer dan een compilatie, maar die het katholieke standpunt ten opzichte van den opstand duidelijk aangeeft. François Francken of Vranck, des-

[p. 530]

tijds raadsheer in den Hoogen Raad, gaf daartegen uit een Wederlegginghe van seker boeksken, uitghegheven bij François Verhaer: ghenaemt Onpartijdighe verclaringhe .... (Breda 1618). Haraeus' tweede boek was van breeder opzet, de Annales ducum seu principum Brabantiae totiusque Belgii tomi tres: quorum primo solius Brabantiae, secundo Belgii uniti principum res gestae, tertio Belgici tumultus usque ad inductas anno MDCIX pactas, enarrantur (Antwerpen 1623, fol. 2 dln.). Dit boek bevat vooreerst een breed opgezette geschiedenis van Brabant, niet zonder beleid samengesteld uit de oudere schrijvers; daarop volgt een geschiedenis van de Nederlanden in de vijftiende en zestiende eeuw, op soortgelijke wijze samengesteld. Daarbij sluit zich aan een uitgebreide geschiedenis der troebelen in de tweede helft der zestiende eeuw, voortgezet tot het sluiten van het twaalfjarig bestand. Dit derde stuk is een aanvulling en uitbreiding van de Onpartijdighe Verklaringhe. Veel zelfstandige waarde heeft ook dit gedeelte niet, dat voor een niet gering deel uit Pontus Heuterus is geput; in zijn voorrede erkent Haraeus ook, dat hij veel gebruik heeft gemaakt van het werk van zijn naamgenoot Florentius H. Waarschijnlijk ook door de goede compositie trok het boek van Haraeus in de Zuidelijke Nederlanden de aandacht; totdat Strada verscheen, las men in katholieke kringen gaarne de geschiedenis van den nederlandschen opstand uit Haraeus. Na 1623 heeft de schrijver het derde gedeelte, de geschiedenis van den opstand, nog omgewerkt en aangevuld. Deze bewerking, die in 1776 in de bibliotheek van J.B. Verdussen te Antwerpen in handschrift aanwezig was, is nimmer gedrukt.

Zie: de Wind, Bibliotheek der Nederlandsche geschiedschrijvers, 360 vlg., en de daar aangehaalde literatuur; Huges, Het leven en bedrijf van M. Franchois Vranck, 98 vlg.; Blok, Gesch. v.h. Ned. Volk, 2e dr. II, 661.

Brugmans