Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[p. 509]

H.

[Haaff, Dr. Gerard ten]

HAAFF (Dr. Gerard ten), geb. in 1720 te Zevenaar in het land van Cleeff, overl. te Rotterdam 26 Mei 1791. Zijn opleiding in de heelkunde genoot hij volgens eigen getuigenis (zie zijn in 1790 te Rotterdam verschenen werk, bl. 133 en 190) in den Haag van professor Thomas Schwencke. In het midden der 18de eeuw was deze daar professor in de ontleed- en heelkunde en lector in de verloskunde en als zoodanig ook door het Land aangesteld tot examinator van ‘'s Lands- en Hospitaalchirurgijns’. Na in 's Lands dienst als heelmeester de praktijk te hebben uitgeoefend, vestigde hij zich in 1749 te Rotterdam, waar hij 18 Juli als poorter geëed werd. Als wij mogen afgaan op den daarvoor opgegeven datum, zou hij 18 Sept. 1749 gepromoveerd zijn. Dit diploma behaalde hij aan de Academie van St. Andreas in Schotland, doch hij moest ervaren, dat dit buitenlandsch brevet door zijn collega's niet erkend werd. Een goeden naam wist hij desniettegenstaande te verwerven en 9 Oct. 1765 werd hij aangesteld tot stadchirurgijn en chirurgijn van het werkhuis te Rotterdam. In 1786 weigerden de apothekers zijn doctorsbul te erkennen en de stedelijke regeering was hierbij op hun hand. Dit zal ten Haaff er toe gebracht hebben om zich in dat jaar nog, op 66-jarigen leeftijd, als student te doen inschrijven te Zutfen voor de lessen van professor M. van Geuns, Med. Dr.

Hij zelf noemt zich daar Med. Cand. Spoedig daarna zal hij zijn nederlandsche bul toen gekregen hebben en zijn den 27sten Oct. 1788 daarop gevolgde benoeming tot lector chirurgiae clinicae aan de Illustre school te Rotterdam bewijst wel, dat alleen het gemis van den nederlandschen doctorstitel ten Haaff in den weg gestaan heeft om vroeger voor een zoodanige aanstelling in aanmerking te komen. Ook was hij heelmeester van Schieland en examinator bij de O.I. Comp. Meer dan één wetenschappelijke vereeniging had er prijs op gesteld hem onder haar leden op te nemen o.a. de Holl. Mij. van Wetenschappen te Haarlem en in 1769, het jaar der oprichting, het Bat. Gen. te Rotterdam. Met wie hij in eerste huwelijk getrouwd is geweest, blijkt niet, doch 24 Febr. 1771 huwde hij voor de tweede maal te Rotterdam met Anna Henriette s' Jacob. Hij werd 31 Mei 1791 begraven in de Waalsche kerk in het familiegraf der s' Jacobs.

Hij schreef: Eene kwalijk geneezene breuk van het dijebeen, door kunst herbroken en zeer spoedig recht geneezen in de Verh. van de Holl. Maatsch. der Wetensch. te Haarlem, 1757, 158; Herstelling van een zeer verouderde en aanmerkelijke scheeven hals, en een bijna op de linker schouder neerhangend hoofd, door het afsnijden der tendo van de musculus sternomastoideus in dezelfde Verh. 1758, 293; Geneezing van een aanmerkelijken fistel, welke uit het vet, dat de nieren omringt, zijn oorsprong had in dezelfde Verh. 1760, 168; Bericht nopens eenen verdronkenen door het aderlaten in de hals-aderen hersteld in dezelfde Verh. 1762, 696; Verhaal nopens een verstopte navelbreuk, in eene vrouwe van 80 jaren, door het handwerk (de operatie) zeer gelukkig en voorspoedig geneezen in dezelfde Verh. 1765, 595; Bericht nopens een ongemeen haastig verlies des gezichts, door de operatie hersteld in dezelfde Verh. 1768, 435; Korte aanmerkingen nopens de gevolgen der kneuzingen op het menschelijk

[p. 510]

ligchaam enz. in dezelfde Verh. 1776, 221; Bericht wegens het snijden en afhalen van den steen der blaaze, in twee bijzondere tijden in dezelfde Verh. 1779, 427; Waarneming van een verouderde darmnel- en waterbreuk, door konstbewerking hersteld in dezelfde Verh. 1786, 13 van de Berichten; Verhandeling over de Cataracta (Rott. 1761. 8^o. met platen); Kort vertoog over de ziekte en sterfte van he Rundvee (Rott. 1769); Verhandeling over de voornaamste kwetsuren, die den Scheepsheelmeesteren op 's Lands schepen van Oorlog kunnen voorkomen (Rott. 1780); Korte aanmerkingen over de beenwording der zagte deelen, doch bijzonder over die der mannen-ballen, mel een bijgevoegde waarneming gesterkt in de Verh. van het Bat. Gen. te Rott. 1774, I, 497; Kort vertoog nopens de genezing der doofheid, ruising en tuiting der ooren, door het inspuiten der Eustachiaansche trompetten in dezelfde Verh. 1781, V, 216; Kort vertoog over de hydrops vertebralis of spina bifida, door twee waarnemingen bevestigd in de Verh. van het Prov. Utr. Gen. 1781, I, 378; Waarneming van eene zeer aanmerkelijke, groote verstropte balzaksbreuk, door de taxis hersteld in dezelfde Verh. 1781, V, 199; Berigt van een aneurisma spurium, of valsche slagaderbreuk, gevolgd na eene aderlating door de omzwagleling van den arm, hand en vingeren, en verdere gepaste middelen, geneezen in Algemeen. Konst- en Letterb. 1783, V, 2e stuk, 530; Berigt van een man, die, in verscheidene tijden, vier, zoo arm- als beenbreuken, onderging en van de laatste in de dije, door één verband gepaard met de schuinsche ligging, spoedig genas in hetzelfde tijdschr. 1784, VI, 2e stuk, 154; Waarneeming nopens de geneezing van een diep ingeworteld, en zeer verouderd fistelgebrek, dat achter het bovensle gedeelte der bilspieren zijn zitplaats had, en met de bederving van het ongenaamde been was vergezeld in Nieuwe Alg. Konst- en Letterb. 1787, II, 2e stuk, 424; Inwijdings-redenvoering, over de nodige kennis van den aart en huishoudelijke gesteldheid van 's menschen ligchaam, mitsgaders over de onafscheidbare verwandschappen, die er tusschen de genees- en heelkunde plaats hebben enz. (Rott. 1790).

Zijn portret uit zijn laatste levensjaren werd geteekend en gegraveerd door F. Sansom.

Zie: Vaderl. Hist. ten verv. op Wagenaar, XXIII, 35-37; Algem. Konst- en Letterb. 1791, VI, 169; Arrenberg, Naamreg. van Ned. Boeken; Holtrop, Bibl. Medico- Chirurg. p. 118, 119; Muller, Cat. van Portrett. bl. 324; voorts: J.H. de Haas, Gerard ten Haaff in Ned. Tijdschrift voor Geneesk. 1893, I, no. 25; Rott. Historiebl. 2de Afd., I, bl. 119 en 126; Weekbl. voor Winkeliers- en Handelsbelangen Jrg. V, no. 12.

Moquette