Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Borch, Gerard ter]

BORCH (Gerard ter) de oude, schilder, teekenaar, werd te Zwolle in 1584 geb., en is overl. aldaar in 1661. In 1602 ging hij op reis, was in 1603 in Keulen, in 1604 in Venetië, en in 1607 te Rome, alwaar hij nog in 1609 woonde in het paleis van den kardinaal Colonna. Van zijn verblijf in Rome weten wij ook nog, dat hij er 9 Maart 1608 een twist had met één zijner landgenooten; de zaak kwam 19 April voor de rechtbank. Hij ging daar om met Lastman en Elsheimer. In 1610 was hij in Napels en keerde van daar over Nîmes en Bordeaux naar de Nederlanden terug. In 1612 was hij in Zwolle. Hij huwde in 1613 met Anna Lanclotsdr. Büskens uit Antwerpen, zij schonk hem twee zonen: Gerard en Harmen; in 1622 huwde hij met Geesgen Johansdr. van Voorst uit Arnhem, die hem twee kinderen, Anna en Sara, schonk. Hij huwde in 1628 voor de derde maal met Wiesken Hermansdr. Matthijs, bij wie hij 9 kinderen had, waarvan er één Gesina (VI, 163), een ander Mozes heette. Zijn derde vrouw stierf 20 jaren na hem. Drie van zijn zoons en een dochter hebben op het gebied van schilderen en teekenen een goeden naam verkregen; de beroemdste van hen was wel zijn zoon Gerard (die volgt). In 1621 was hij ontvanger van convooien en licenten geworden, een ambt, dat zijn vader reeds voor hem bekleed had.

Schilderijen van hem zijn niet bekend, maar volgens zijn eigen aanteekeningen was ook aanwezig bij zijn bagage, die reeds op de galeien naar Spanje was, toen hij zelf te laat kwam om over te steken van Rome naar Spanje: door hem

[p. 173]

geschilderd gevogelte met vruchten en moderne figuren in landschap. Na zijn terugkeer uit Rome teekende hij o.a. bijbelsche tafereelen, mythologische voorstellingen en familiescènes; schilderen schijnt hij niet meer gedaan te hebben.

Teekeningen van zijn hand bevinden zich o.a. te Amsterdam, 's Rijks Prentenkabinet, alwaar zich het familie-album bevindt, dat vroeger in het bezit van de familie Zebinden was (het album bestaat uit 770 teekeningen). In het album van Gesina ter Borch, dat zich in dezelfde verzameling bevindt, zijn vier teekeningen van G. ter Borch Sr. Vele van de hierboven genoemde teekeningen geven schetsen van zijn tocht naar Italië weer, o.a. een Hercules, Uranus, H. Laurentius, H. Sebastiaan, verder Rom. gezichten o.a. via Panisperna, Colosseum, Tempel van Venus en Roma, Ponte rotto, boog van Constantijn, Palatijnsche hemel, S. Stefano rotondo, twee landschappen buiten Rome, eenige ruïnes, forum van Nerva, thermen van Caracalla, basiliek van Constantijn, Termo Antoniano, schets van de Vesuvius, ook schetsen uit Nîmes en Bordeaux. Na 1611-12 vinden we dan andere onderwerpen als dierstudies o.a. Orpheus en de dieren, familiefeesten, Abraham en de engelen, heilige familie, het kruis, Christus en de Emmausgangers, graflegging, aanbidding der herders, verder naaktstudies: Artemis en Acteon, Loth en zijn dochters, Perseus en Andromaché, oordeel van Paris. Ook worden teekeningen aan hem toegeschreven, welke zich bevinden in de verz. Beckerath en in het Prentenkabinet te Berlijn.

Prenten van hem zijn: Loth tusschen zijn twee dochters, kop van een ouden man. De koperen plaat voor eerstgenoemde prent bevond zich op de veiling J.H. Cremer 15 Juni 1886.

Zie: M.E. Houck, Mededeelingen betreffende Ger. Terborch enz. (Zwolle 1899) (Verz. v. Overijselsch Regt en Geschiedenis II, Versl. en meded. 20e stuk.); W. Bode, Studien zur Geschichte der holl. Malerei (Brunswijk 1883); J.M. Blok, Mededeelingen van het Nederl. Histor. Instituut te Rome (1925); Thieme-Becker, Allgem. Künstlerlexikon IV, 336; A.v. Wurzbach, Niederl. Künstlerlexikon I, 698; E.W. Moes in Oud- Holland (1886), 145; A. Bredius in Zeitschrift für bild. Kunst (1883), 370, 406; E. Michel in Gaz. des Beaux Arts (1886), 389, 393; dez. in Les Arts (1887), II, 132, 154; A. Bertolotti, Artisti Belgi ed Olandesi a Roma nei secoli XVI ed XVII. Notizie ed documenti raccolti negli archivi Romani. (Firenze 1880). Zie verdere litteratuur onder G. ter Borch Jr.

J.M. Blok