Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Biestkens, Nicolaes (2)]

BIESTKENS (Nicolaes) (2), ‘de jonge’, zoon van Nicolaes (1), zie vorig art., zal te Emden geboren zijn vóór of omstreeks 1577 en kwam, vermoedelijk dus na kort verblijf te Hoorn, nog als klein kind met zijn ouders naar Amsterdam; waarschijnlijk was hij in 1638 reeds gestorven. In 1595 vindt men hem voor het eerst als drukker met het merk ‘inde Lelie onder de Doornen’, dat zijn vader tot 1583 had gevoerd; tot 1626 is zijn werkzaamheid als Amsterdamsch boekdrukker te volgen. Op 13 April 1599 lieten hij, ‘Claes Claesz. Boeckdrukker’ en zijn vrouw Mary Claes een kind Maritgen doopen in de Oude Kerk. Uit de testamenten van zijn broeder Abraham (1638) en zijn ongehuwde zuster Maritgen (1651) blijkt, dat hij nog twee dochters had, Lysbeth en Ydtge; voorts is in beide stukken sprake van nog een Claes of Nicolaes (3) B., die wellicht een zoon van Nic. (2) zou kunnen zijn. Het testament van 1651 en latere stukken leeren nog: dat Maritgen (1651 reeds overleden) gehuwd was geweest met Egbert Sley, van wien zij twee dochters had, die wederom Marike en Itge heetten, dat Lysbeth (eveneens in 1651 reeds gestorven) gehuwd was met Hendrick Theunisz., schipper op Breda, van wien zij een zoon Claes had, die in 1663 nog minderjarig was, en ten slotte dat Itge (in 1651 nog in leven) tot man had Benedictus Hendricksz. Roosecrans en een dochter Agnietge.

Slechts enkele uitgaven van 1597-99 staan op zijn naam (zie de titels bij Moes-Burger IV, 289 vlg. nr. 669-672); meestal drukte hij voor andere uitgevers, tusschen 1595 en 97 voor Cornelis Claeszoon, Willem Jansz. Buys en Laurens Jacobsz., in 1604 voor Zacharias Heyns, 1612 voor Jan Jansz. ‘in de Lakeman’. Zijn adres is 1599 ‘in de nieustraat’, in 1616 en 17 ‘op de nieuwe-zijts achterburghwal’, in 1617 en later ‘op de keysersgracht’, steeds ‘inde Lelie onder de Doornen’. In 1619 was hij op de mis te Frankfort.

[p. 135]

Intusschen kennen wij hem ook als rederijker: reeds in den bundel Nieu Jaar Liedekens van 1581 tot 1608, door de oude kamer ‘In liefde bloeyende’ in 1609 uitgegeven, is dat van het jaar 1608 door C. Biestkens, geteekend met de zinspreuk ‘Wie weet wanneer’. In de latere Nieuw- Jaerlieden van de Nederduytsche Academie zijn van zijn hand die voor 1621, met dezelfde spreuk geteekend, en voor 1622, geteekend C. Biestkens ‘Een van drien’. Zijn voornaamste letterkundige werk was de klucht van Claas Kloet in drie deelen, die waarschijnlijk in 1617 nog op de oude kamer werd gespeeld, in 1619 voor de Academie werd gedrukt, op 21 Jan. 1629 wederom werd opgevoerd en 1640 in 4en druk verscheen. De identiteit van den dichter, die steeds C. Biestkens heet, en den drukker, die zich Nicolaas noemt, wordt ten overvloede bewezen door een rijmpje aan het slot van het derde deel van zijn Claas Kloet (uitg. 1619), waarin hij eenige drukfouten aanwijst ‘die ick misschien, Om dattet mijn eygen werck is, over 't hooft heb gezien’.

Met de Nederd. Academie en Samuel Coster was hij ook als drukker en uitgever in nauwe betrekking. In 1617 verscheen bij hem de 1e druk van Coster's Iphigenia (fol.), de 2e druk in hetzelfde jaar (in 4o.), de 3e druk in 1626; de 5e druk in 1630 is gedrukt bij Abraham de Wees. In 1618 noemt hij zich ‘Drucker der Duytsche Academie’, waarover een mededeeling te vinden is in het 31 Juli gedateerde voorbericht van het Ghezelschap der Goden. Hij drukt verder o.a. in 1618 en 19 de Vertoninghen voor Prins Maurits, Coster's Ithys, Isabella, Polyxena, Brederoo's Spaanschen Brabander en Stommen Ridder, gedeeltelijk op eigen naam, gedeeltelijk voor andere uitgevers als Corn. Lodewijcksz. van der Plasse en Willem Jansz. Cloppenburch. Voor van der Plasse had hij reeds in 1616 Brederoo's Rodd'rick en Alphonsus en in 1617 Hooft's Warenar gedrukt; in 1621 en 22 voor denzelfden de Nieuwjaarliederen der Academie. Echter ook de tegenpartij, met name Rodenburgh, kwam van zijn pers: voor W. Jz. Stam drukte hij 1617 diens Jalourse studentin, voor Abr. de Coningh Keyser Otto 2e deel (1617), het 3e deel gaf hij in dat jaar zelf uit. Van volledigheid is bij deze opgaven geen sprake.

Hij zette aldus in zijn drukkerij allereerst de traditie van zijn vader voort met stichtelijke boekjes en doopsgezinde liedekens, allengs ging hij voor meer uitgevers en op breeder gebied werken, in latere jaren kreeg hij vooral beteekenis voor de toen sterk bloeiende tooneelliteratuur.

Zie: Moes-Burger, Amsterdamsche boekdrukkers enz. in de 16e eeuw IV ('s Gravenh. 1915) 286-297); Bibliotheca Belgica, 2e serie, tables (de drukken van Coster); S. Coster's Werken uitg. Kollewijn (Haarlem 1883) bl. 555; Scheurleer, Nederlandsche liedboeken ('s Gravenh. 1912), 28, 30, 32, 145; Worp, Geschiedenis v.d. Amsterd. schouwburg uitg. Sterck (Amsterdam 1920), 13, 20, 58, 76, 98; te Winkel, Ontwikkelingsgang 2e dr. III (Haarlem 1923), 241 v.; Catalogus Ned. Lett. Univ. Bibl. Amsterd. (1921) register blz. 123.

Kossmann