Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Terswaek, Christiaan Frans]

TERSWAEK (Christiaan Frans), priester, geb. te Rotterdam 20 Augustus 1725, overleed te Leuven 5 Juni 1781. Hij voltooide zijne latijnsche studiën aan het college der Paters Jezuïeten te Antwerpen en aan het college der H. Drievuldigheid te Leuven. Als student der filosofie in het Verken verkreeg hij bij de promotie 1745 van 110 de derde plaats. De theologie studeerde hij in het hollandsch college en keerde, na den graad van baccalaureus behaald te hebben, naar Holland weer. Aldaar was hij eenigen tijd assistent in den Haag bij den deken van der Valck in de St. Jacobskerk. 19 Juni 1751 werd hij tot professor der ethica benoemd te Leuven in het Verken; 20 Juni 1752 behaalde hij den graad van licentiaat en 3 Aug. 1756 het doctoraat in de theologie. Intusschen was hij hoogleeraar der theologie geworden en 9 Jan. 1754 president van het hollandsch college den Hoogen Heuvel. Vele moeilijkheden en een lang proces over het college begonnen onder zijn bestuur opnieuw. De utrechtsche Jansenisten, gesteund door de Staten van Holland, deden opnieuw hunne aanspraken gelden voor den Raad van Brabant. 31 Jan. 1756 besliste den Raad, dat zij geen recht hadden op het college en de ontvreemde eigendommen moesten teruggeven. President Terswaek deed een gedeelte der gebouwen van het college vernieuwen en schonk haar eene stichting, die in 1880 nog 65 franken opbracht. Tweemaal werd hem het presidentschap van het andere hollandsche college, Pulcheria, aangeboden, dat eene betere positie meebracht. Om moeilijkheden voor zijn college den Hoogen Heuvel te voorkomen, bleef hij. Hij bracht nieuwen bloei in het college en het telde onder hem vele studenten. Tot zijn dood was hij regent van het college van de faculteit der theologie.

In de verslagen van den nuntius naar Rome wordt Terswaek steeds hoog geprezen ‘vir numeris omnibus absolutus’. Tweemaal stond hij als rector magnificus aan het hoofd der universiteit 1762 en 1765. Als redenaar had hij een goede faam. Men heeft van hem: Oratio in illustri basilica Bruxellensi S.S. Michaelis el Gudulae die XVII Julii MDCCLXX anno seculari quarto a servatis insigni miraculo sacris hostiis quae in eadem sacra aede publicae venerationi patent, habita a Christiano Francisco Terswaek in acad. Lovan. S.Th. Doctore regente et proffessore caesareo-regio (Lovanii typis academicis), 50 blz. in 4^o.

In de rijk met rouw versierde Sint Pieterskerk te Leuven bij de plechtige uitvaart van keizer Frans I van Oostenrijk, 12 Dec. 1765, hield Terswaek als rector magnificus der universiteit de lijkrede: Laudatio funebris Francisci ejus nominis primi Romanorum Imperatoris German. et Hierosot. Regis, Magni Etrur., item Lothar. ac Barri Ducis, etc. etc. etc. dicta die XII Decemb. MDCCLXV a Christiano Francisco Terswaek Acad. Lov.

[p. 1275]

Rectore S.Th. Doct. Regente ac Prof. Regio; cum Augustissimo Caesari clerus, academia, senatus populusque Lovaniensis in primaria S. Petri Basilica solemni ritu parentarent. (Lovanii, typis academicis) 23 blz. 4^o.

Ook de lijkrede, die hij hield te Brussel bij de plechtige uitvaart van den pauselijken nuntius werd gedrukt: Oratio in solennibus exequiis excellentissimi et reverendissimi Domini Domini Joannis Car. Molinari archiepiscopi Damasceni, SS. D.N. Papae Clementis XIII Praelati domestici ac pontificio solio assistentis, abbatis Claraevallis et S. Mariae Corusgatis in Belgio et Burgundiae Comitatu apud Regium ac Serenissimum principem Carolum Lotharingiae ac Barri Ducem, Belgii Gubernatorem etc. etc. etc. Cum facultatibus legati a latere Nuntii Apostolici, et ad regimen missionum Hollandicarum a Sanctissimo Domino specialiter deputati etc. etc. etc. Defuncti 31 Martii 1763. Habita Bruxellis in ecclesia RR. Patrum Capucinorum die 6 Aprilis 1763. Per Christianum Franciscum Terswaek in Universitate Lovaniensi. S.Th. Doctorem, Professorem Ethices et Praesidem Semi narii Ultrajectini, plenorumque aliorum Missionum Hollandicurum districtuum (Lovanii, typis Academicis) klein fol. 26 blz.

In de Archives generales te Brussel, Fonds Univ. no. 3047, zijn de aanteekeningen bewaard van Terswaek over de algemeene organisatie der universiteit. Toen de pas gewijde bisschop van Antwerpen, Jac. Wellens, in Nov. 1776 naar Leuven kwam, werd hij verwelkomd en om zijne verdiensten voor de universiteit geprezen door eene redevoering van C.F. Terswaek, deken van de faculteit der theologie, namens geheel de universiteit (Ram, Synodicon Belg. III, blz. LXXV). De bisschop was te Leuven steeds zijn bijzondere vriend geweest en tegelijk met Terswaek gepromoveerd. Te zamen met van der Velden hadden zij de archieven der universiteit geordend.

In de koninklijke bibliotheek te Brussel vindt men nog: Lectiones de gratia eximii Domini Terswaac Rotterdammensis recuperatae (v.d. Gheyn Catal. ms. bibl. Royale. no. 1790, III, 131).

De nederige man had verboden een lijkrede over hem te houden of uitvoerige doodsbrieven te drukken. Al zijn bezit schonk hij weg voor godvruchtige doeleinden en aan de armen. Op zijn verlangen werd hij in de kloosterkerk der zusters Theresianen begraven. Hij stichtte 15 Mei 1781 een beurs voor studenten uit de Vereenigde Nederlanden, die 1872 nog 54.88 franken opbracht.

Zie: Analectes hist. eccl. Belg. XIX (1883), 353-354, XX (1886), 271, XXVII (1898), 345; Bijdragen bisdom Haarlem VIII, 41, 46, 52, 310, 312; Wekelijks nieuws uyt Loven XVII (1781), 363, 375-77, XX (1782) 84; Handboekje voor zaken R.-K. Eeredienst, 362, 873; Archief aartsb. Utrecht XXIV, 443; H. de Jongh, L'ancienne faculté de théologie de Louvain (Louv. 1911), 6, 20, 38, 53; de Ram, De Caudibus quibus vet. Lov. theologi, 150.

Fruytier