Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Lutma de jonge, Janus]

LUTMA DE JONGE (Janus), goudsmid en graveur, werd geboren 1 Sept. 1624 en overleed in 1685 of 1689 te Amsterdam. In 1643 was hij meester van het amsterdamsche goudsmidsgilde. Hij was de uitvinder van het ‘opus mallei’, een manier om gravures te maken door middel van ijzeren hamertjes; wellicht heeft hij deze manier van graveeren leeren kennen door zijn vader, die het op zijn beurt weer kan afgezien hebben van Jean Morin in Frankrijk.

Goudsmidswerken van zijn hand bevinden zich o.a. in het Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst te Amsterdam nml. 4. zilveren begrafenisschilden van het korenmetersgilde, een zilveren kan en twee zilveren schotels.

Op de verkooping van het Huis met de Hoofden, 1 Mei 1849, bevond zich een portret door J. Lutma, voorstellende zijn vader in 1657; als medaillonarbeid van hem, noemen we die, met de voorstelling van Maarten Harpertz. Tromp. Het Prentenkabinet te Amsterdam bezit een teekening van J.L., weergevende zijn vader, den goudsmid; ook wordt aan hem toegeschreven een

[p. 977]

portret van H.D. Spiegel (teekening). Te Rotterdam (Mus. Boymans) bevindt zich een teekening van L. voorstellende Hercules.

Prenten van zijn hand zijn: twee portretten van zijn vader (waarvan één in de ‘opus mallei’ manier), een zelfportret, Vondel, Hooft (alle drie ‘opus mallei’ manier), verder een zelfportret als teekenaar, de obelisk op de Piazza Navona te Rome (van twee kanten), het hek in de Nieuwe kerk te Amsterdam, reeks van kwabornamenten ‘Eenige Nieuwe Compartementen getekent en geëtst door Johannes Lutma de Jonge’, drie vignetten, Johannes de Evangelist, cartouche met het wapen van Amsterdam.

Naar zijn ontwerp graveerden: Jac. Lutma en G. de Broen.

Behalve zijn eigen prenten, bestaat van zijn portret een teekening door P. Rodermondt.

Zie: E.W. Moes, Aanteekeningen 's Rijks Prentenkabinet, afd. prenten; J.Ph. van der Kellen, Aanteekeningen 's Rijks Prentenkabinet; A. Bredius, Künstlerinventare, 94, 96; A. Houbraken, De groote Schouburgh der nederlantsche Konstschilders en schilderessen (Amsterdam 1718-29) I, 259, 271, II, 138; R.v. Eynden en A.v.d. Willigen, Geschiedenis der vaderl. Schilderkunst sedert de helft der XVIIIe eeuw (Haarlem 1816-1842); C. Immerzeel, De Levens en werken der holl. en vl. kunstschilders (Amsterdam 1843) II, 190; C. Kramm, De Levens en werken der holl. en vl. kunstschilders (Amsterdam 1857-64) IV, 1027; H. Bolzenthal, Skizzen zur Kunstgeschichte der modern. Medaillearbeit, 1429-80 (Berlijn 1840), 227; Ch. Blanc, Manuel de l'amateur d'estampes (Paris 1854-90) II, 579; A. Andresen, Handbuch für Kupferstichsammler etc. (Leipzig 1870) II, 96; G.K. Nagler, Neues allgem. Künstlerlexikon [München 1835-52) VIII, 134; Rovinski, L'oeuvre gravé des élèves de Rembrandt (St. Petersburg 1894); A.M. Hind, A short history of engraving and etching (London 1911), 280, 354, 355; P. Kristeller, Kupferstich u. Holzschnitt in vier Jahrh. (Berlin 1911), 393 vlg., 508.

J.M. Blok