Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Jesurun, Rehuel of Rohel]

JESURUN (Rehuel of Rohel), alias Paulo de Pina, overl. te Amsterdam nà 1630. Deze portugeesche dichter trok in Amsterdam als bestuurder der portug.-joodsche kolonie en werkzaam lid van haren dichterkring de aandacht. Hij was geboren in Spanje (?). In 1599 vertrok hij naar Rome waar hij, geboortig uit een Marranen-familie (met geweld katholiek-gedoopte Joden), als monnik tot een der religieuze orden wenschte toe te treden. Zijn neef Diego Gomez alias Abraham Cohen Lobato gaf hem een brief aan den geneesheer Eliahoe Montalto mede, die toen in Livorno woonde, waarin o.a.: ‘Uw neef Paul de Pina is op weg naar Rome, om monnik te worden. U zult mij ten zeerste verplichten, indien gij hem hiervan wilt afraden.’ Montalto slaagde hierin, en Paulo nam openlijk den ouden voorvaderlijken godsdienst aan. Met Lobato ging hij naar Portugal (nadat hij zich als Jood Rehuel Jesurun had genoemd), vanwaar hij in 1601 naar Brazilië vertrok en in 1604 van hier weer naar Amsterdam, waar hij zich vestigde.

Hier werd hij een zeer ijverig lid der spaanschportugeesche gemeenschap, van de eerste amsterdamsche synagoge Beth Jahacob en behoorde tot de ontwerpers van haar eerste reglement van 1614, nl. voor de begraafplaats der Gemeente te Groede (N. Holland). De katholieke omgeving, waarin hij opgroeide, is merkbaar in het dramatische dichtstuk, dat hij in 1624 vervaardigde en dat iets van de middeleeuwsche mysteriespelen weg heeft: de ‘samenspraak der 7 bergen’ (Wikkoeang Schib' ang Hariem of Dialogos dos Montos), waarin de zes palestijnsche bergen en de Sinai om den voorrang strijden; koning Josaphat spreekt de beslissing uit. Het werd in de synagoge op het Wekenfeest 1624 opgevoerd, iets hetgeen later uitdrukkelijk werd verboden.

De uitgave te Amsterdam (1767) werd verzorgd door Aaron de Chaves, die haar aan den ‘deugdzamen’ voorzitter der gemeente Aaron Jesurun opdroeg. De portug.-israël. Gemeente te Amsterdam bezit van Rehuel een ‘Livro de Beth Ahaim do K.K. de Beth Jahacob’, een handschrift van 1609, bevattende een chronologische lijst der leden te Groede begraven.

Zie: Jewish Encyclopaedia VII, 160; da Costa, Israël en de volken (Utrecht 1876), 283 en 434; Mendes dos Remedios, Os Judeus Portugueses em Amsterdam (Coimbra 1911) 77 vgl.

Zwarts