Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Hamelsveld, IJsbrand van]

HAMELSVELD (IJsbrand van), geb. te Utrecht 7 Febr. 1743, overl. te Amsterdam 9 Mei 1812; zoon van IJsbrand van Hamelsveld, die hoofd van een fabriek van speelkaarten was, en Elisabeth Wiggers. Hij studeerde te Utrecht en verdedigde op 1 Juni 1763 zijn Excercitatio tertia ad Car. Fr. Houbigant Oratorii D.J. Sacerdotis Prolegomena in Scripturam Sacram Cap. II, art. II; en in 1764 Dissertatio philologico-antiquaria de aedibus veterum Hebraeorum. Hij promoveerde op een Dissertatio theologica inauguralis de moribus antediluvianis typo morum adventum servatoris antecessurorum in 1765. Hij werd predikant te Durgerdam 23 April 1766, te Grootebroek 18 Aug. 1776, te Goes 23 Nov. 1777. Hier legde hij zijn ambt neer, hoewel zijn ontslag hem geweigerd was. Over deze zaak verscheen: Berigt aangaande de redenen .... (Utr. 1779), gevolgd door een reeks geschriften van hem en anderen. Hij werd ambteloos burger te Utrecht en aldaar tot hoogleeraar benoemd, welk ambt hij aanvaardde op 26 Febr. 1784 met een oratie: De statu rei Christianae, hodierno, laeto an tristi? Quidque in posterum de eo sperare vel timere debeamus? Bij de omwenteling van 1787 koos hij de partij der Patriotten en werd afgezet op 1 Oct. 1787. Zijn portret werd zelfs uit de senaatskamer verwijderd; zijne rechten als burger werden hem ontnomen. Ook te Amsterdam werd hem de toegang geweigerd, waarna hij zich tot 1789 vestigde te Durgerdam, zijn eerste gemeente, vervolgens te Leiden, waar hij zich 31 Maart 1789 als student deed inschrijven. Voor Regent van het Staten College aldaar heeft hij bedankt (1795). Hij keerde naar Utrecht terug, waar hij eveneens weder-

[p. 694]

om voor het hoogleeraarsambt kon bedanken. Hierna verhuisde hij naar Amsterdam en in 1796 naar 's Gravenhage, benoemd tot lid van de Nationale Vergadering. In 1797 werd hij lid van de Tweede Nationale Vergadering. Na de tegenomwenteling van 1798 is hij weer ontzet, ja moest hij eenigen tijd in de gevangenis doorbrengen. In zijn laatste levensjaren woonde hij ten huize van zijn zoon te Amsterdam. Hij is op zijn verlangen begraven te Durgerdam.

Hij vertaalde zeer vele werken. Het meest bekend is wellicht: De Bijbel verdedigd, bewerkt naar Th.C. Lilienthal, Oordeelkundige Bijbelverklaaring: of de Eere der Waarheid der goddelijke Openbaaring van het O. en N. Verbond, tegen derzelver vijanden (nl. deïsten) beweezen en gehandhaafd. Ook de veelszins verwaarloosde Apocryphen gaf hij met ‘korte aanmerkingen’ uit in twee deelen (Amst. 1796-98). De ongeveinsde Christen toont zijne kracht op practischascetisch gebied. Bijzonder verdienstelijk is zijn pogen om de geschiedenis van de Kerk te beschrijven. Alleen de opsomming van de titels van zijne werken, vertalingen en gelegenheidsgeschriften beslaat vele kolommen.

Hij huwde in 1769 met Susanna Flandreau, wed. van Albert Alders. Zijn zoon Willem IJsbrand overleed 12 Febr. 1855 als raadsheer in het Hoog Gerechtshof te 's Gravenhage. Hij was lid van verscheidene vercenigingen en genootschappen.

Van zijn portret bestaan prenten door R. Vinkeles, R. Vinkeles en C. Bogerts, J. Wijsman en een onbekend kunstenaar.

Zie: de Bie en Loosjes, Biogr. Woordenb. van Prot. Godgel. in Ned. III, 480-487; Frederiks en van den Branden in voce.

Knipscheer