Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Griendt, Jan van de]

GRIENDT (Jan van de), geb. te Orten, gemeente 's Hertogenbosch, 10 Mei 1804, overl. te 's Hertogenbosch 12 Juli 1884, was industrieel en aannemer. Hij was een ondernemend man. Wetende, hoe in Friesland en Groningen, en ook reeds eenigermate in Drente en Overijsel de exploitatie der venen in het groot en daarna de bebouwing van de afgegraven landen groote winsten afwierp, achtte hij het even goed mogelijk, de venen van de Peel tusschen Noord-Brabant en Limburg in loonende exploitatie te brengen, al was hier de veenlaag niet zoo dik als meestal in de noordelijke provinciën. Het was hem gebleken, dat turf alleen, waar de kosten van vervoer zeer groot zijn, minder nuttig effect geeft dan steenkool, maar dat waar kanalen voor het vervoer beschikbaar zijn, deze kosten sterk dalen. Hij kocht in 1852 van de gemeenten Deurne en Horst ongeveer 1000 hectaren heide, en nam later nog van Horst 800 hectaren in huur. In 1856 richtte hij de Maatschappij tot ontginning en verveening der Peel op, die hij Helenaveen noemde naar zijne echtgenoote. Hij en zijn broeder namen ⅗ der aandeelen en hij werd directeur der Maatschappij. Nabij den zuidoosthoek van Noord-Brabant werd eene buurt gesticht, ook Helenaveen genoemd, en deze is langzamerhand gegroeid tot een belangrijk dorp. Van den aanvang af is alle sterke drank geweerd, hetgeen, als men de toestanden in de venen van Drente daarmede vergelijkt, een groote zegen beteekent. Er werd een kanaal naar de Noordervaart gegraven, ongeveer evenwijdig aan de provinciale grens, en deze vaart werd van Rijkswege op eene behoorlijke diepte gebracht. Daarna werd met het graven der wijken enz. begonnen en zoo het veen in exploitatie gebracht. Op hetgeen nog niet aan de snede was werd boekweit geteeld, op de afgegraven terreinen vlas, klaver, verschillende soorten koren en aardappelen. Eigenaardig is de toestand, die in de Peel is ontstaan, doordien het toenmaals zeer achterlijke bestuur der gemeente Deurne, in plaats van te trachten, omtrent de exploitatie van de zoo uit gebreide veencomplexen, die bijna geheel aan

[p. 635]

die gemeente behoorden, met de maatschappij tot overeenstemming te komen, haar op allerlei wijze tegenwerkte en tevens zelf zoo goed als niets deed. Een beschrijving, door W.A. Coolen in den Economist van 1874, 1e deel, blz. 573 gegeven, vermeldt de tegenstelling tusschen de exploitatie door de maatschappij, die een goeden grindweg had en die van de gemeente, waar men niets had dan een hobbelig, met takkenbossen belegd veenpad. Zelfs werd van gemeentewege eenige jaren later een kanaal gegraven op ongeveer 200 meter afstand van en evenwijdig aan het kanaal der maatschappij en ook in de Noordervaart uitmondende. Verder werd de Maatschappij belet, haar kanaal door te trekken naar de in 1866 gereed gekomen spoorweglijn Helmond - Venlo. Deze lijn, dwars door de Peel, werd door van de Griendt als aannemer aangelegd. Plannen, door hem gemaakt om de zeer uitgebreide gemeente Deurne in tweeën te verdeelen, zijn afgestuit op de tegenwerking van het gemeentebestuur, daarin gesteund door den commissaris des Konings in Noord-Brabant, jhr. Mr. P.J. Bosch van Drakestein. Niettegenstaande alle tegenwerking en hoewel er in den aanvang veel tegenspoed geleden is, heeft van de Griendt zijne stichting tot grooten bloei weten te brengen,

Hij werd 15 Dec. 1863 door het kiesdistrict 's Hertogenbosch tot lid der Provinciale Staten van Noord-Brabant gekozen. Toen dit college na 1868 omging, werd hij bij zijne periodieke aftreding niet herkozen, daar hij tot de liberale partij behoorde. Hij was vele jaren lid van den Gemeenteraad en lid, later voorzitter van de Kamer van Koophandel van 's Hertogenbosch.

Hij schreef: Wat zal er worden van de Noord-Brabantsch-Limburgsche Peel? ('s Hert. 1876, niet in den handel).

Hij huwde 10 Aug. 1844 M.H.H. Panis, geb. 10 Nov. 1817, overl. 12 Jan. 1898, bij wie hij drie zonen en vier dochters had.

Ramaer