Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Greve, Antonie]

GREVE (Antonie), geb. te Werkendam 13 Nov. 1796, overl. te 's Gravenhage 15 Dec. 1857, werd in de techniek opgeleid en werd op jeugdigen leeftijd, op 18 Mei 1812 door den hoofdingenieur van het kadaster in het departement der monden van de Maas (Zuid-Holland) tot landmeter der 2e klasse aangesteld. In 1813 werd hij als landmeter 1e klasse naar het departement Ems Oriental (Oost-Friesland) overgeplaatst. Toen Oost-Friesland voor Nederland verloren ging, keerde hij naar Holland terug en ging hij over tot de zuivere techniek. Hij werd door den directeur-generaal van den wa-

[p. 630]

terstaat Repelaer 1 Mei 1815 benoemd tot opzichter van den waterstaat, en bij de werken aan het Nieuwediep geplaatst. Hij werd bij de 7e organisatie van den waterstaat door den inspecteur-generaal Blanken voorgedragen voor ingenieur 2e klasse, evenals zijne ambtgenooten A. Caland, A. de Geus en anderen, maar de minister van waterstaat, hertog d'Ursel, schrapte degenen, die op de lijst van Blanken het laagst stonden ten einde ook aan zuid-nederlandsche opzichters eene plaats in het ingenieurskorps te verschaffen. Bij ministerieele beschikking van 1 Oct. 1817 werd hij tot conducteur van den waterstaat benoemd.

Toen in 1822 de gelegenheid opnieuw voor opzichters geopend werd om ingenieur te worden, was hij een dergenen, die aan het examen voldeden, en hij zou ook zeker benoemd zijn wanneer zijne bezoldiging als conducteur niet hooger was geweest dan die, welke hij in den laagsten rang als ingenieur zou bekomen. Hij werd intusschen niet vergeten, want toen er met ingang van 1 Sept. 1825 eenige plaatsen in het corps ingenieurs openkwamen, werd hij bij Koninklijk Besluit van 4 Aug. te voren benoemd tot ingenieur 2e klasse, en bepaald, dat hij in rang zou volgen op W. Dassevael, die 1 Oct. 1819 aspirant-ingenieur geworden was en dus in de ranglijst geplaatst boven L.J.A. van der Kun en 14 anderen, die van 1822 tot 1825 van de delftsche artillerie- en genieschool waterstaatsingenieur geworden waren. Dit voordeel viel behalve aan Greve slechts te beurt aan A. de Kautem, tot ongeveer 1823 fransch onderdaan, die tot dien tijd verzuimd had, zich te laten naturaliseeren.

Tegelijk met zijne benoeming in het korps werd Greve te Hellevoetsluis geplaatst, waar hij onder den hoofdingenieur de Thoméze belast werd met den aanleg van het kanaal door Voorne. Toen dit gereed was, werd hij met ingang van 1 Oct. 1830 als arrondissements-ingenieur te Gorinchem geplaatst. Met 1 Oct. 1837 werd hij naar 's Gravenhage verplaatst. Beide malen was zijn dienst de Rijksdienst; een andere ingenieur beheerde provinciale werken. Greve was zoowel toen hij te Gorinchem als toen hij te 's Gravenhage woonachtig was, des winters tijdens hoogwater of de toen dikwijls hevige ijsbezettingen te Gorinchem gestationeerd. Dit duurde somtijds maanden. In 1841, toen het water bijzonder hoog gestegen was, werd door hem in een der poorten van Gorinchem een rijzen dam aangelegd. De majoor der genie, die de poort in beheer had, protesteerde hiertegen, waarop Greve hem zeide: als gij mij nog langer lastig valt, laat ik u in den dam stoppen.

Bij de 9e organisatie van den waterstaat, 1 April 1849 ingevoerd, werd de provinciale met den Rijksdienst vereenigd, tevens een nieuw arrondissement den Briel opgericht, waarin intusschen de meeste provinciale werken gelegen waren. Ook het voornsche Kanaal moest hij aan zijn ambtgenoot voor den provincialen waterstaat overgeven. Deze kreeg vergunning, te 's Gravenhage te blijven wonen, zoogenaamd omdat er in den Briel geen woning te vinden was. Greve zeide: in dat stadje is voor een vriendelijk gezicht een huis te huren, maar het is waar: mijn ambtgenoot kan aan dien eisch niet voldoen.

Een der voornaamste onder het beheer van Greve te 's Gravenhage uitgevoerde werken is de droogmaking der Nootdorpsche Plassen, thans polder van Nootdorp, groot 1130 hectaren. De droogmaking had plaats van 1840 tot 1844. Hierbij werden twee stoomgemalen met vijzels van 36 en 44 paardekrachten gebouwd. Hierdoor geraakte Greve geheel op de hoogte van de praktijk der

[p. 631]

stoombemaling, en hij werd door den theoriticus Dr. G. Simons (V. kol. 742) uitgenoodigd, gezamenlijk eene prijsvraag te beantwoorden, uitgeschreven door het Bataafsche genootschap der proefondervindelijke wijsbegeerte, omtrent de toepassing van den stoom op polderbemaling, en waarin tevens gevraagd werd opgaaf van hetgeen op dit gebied in Engeland is verricht, vergelijking van de uitkomsten van het gebruik van stoom en wind, mededeeling van de beste verhouding tusschen oppervlakte, hoogte van opmaling en aan te wenden paardekrachten, eindelijk opgaaf, welke soort stoomgemalen als de doelmatigste te beschouwen zijn. Zij ontvingen voor hun antwoord, dat in 1844 werd uitgegeven, de gouden medaille. Dit werk werd nog lang door polderbesturen geraadpleegd.

Bij Koninklijk besluit van 11 Jan. 1852 werd Greve met ingang van 1 Mei d.a.v. tot hoofdingenieur benoemd. Hij werd met de provincie Zuid-Holland belast. Hier heeft hij o.a. verschillende verharde wegen, meest klinkerwegen, aangelegd.

In 1853 beantwoordde Greve een prijsvraag, eveneens door bovengenoemd genootschap uitgeschreven, vragende eene beschrijving van het Goereesche zeegat van zee tot den ingang van het kanaal door Voorne, en een ontwerp voor verbetering van dat vaarwater ten behoeve van de schepen, die dat kanaal kunnen bevaren. Greve ontwierp een tweetal dammen aan den mond, reikende tot in de voldoende diepte in de Noordzee. Hij bleef, ook toen P. Caland (V, kol. 70) zijn ontwerp tot doorgraving van den Hoek van Holland ingediend had, de verbetering van het Goereesche Gat voorstaan. Het is zeer gelukkig, dat, wellicht door zijn onverwacht overlijden eene maand nadat de raad van den waterstaat betreffende den Rotterdamschen Waterweg was ingesteld, zijne plannen, door welke Rotterdam steeds achter de sluizen van het Voornsch Kanaal gebleven zou zijn, geen andere verdediging hebben gevonden.

Greve diende in 1853 in antwoord op eene 25 April van dat jaar door het Koninklijk instituut van ingenieurs uitgeschreven prijsvraag een ontwerp in voor het kanaal van Amsterdam naar zee door Holland op zijn smalst. Het bijzondere van zijn ontwerp was, dat daarin geen zeebreker was opgenomen, gelijk men toenmaals op het voorbeeld van Cherbourg algemeen als gewenscht beschouwde. De ervaring heeft later geleerd, dat aan een zeebreker, die in zee evenwijdig aan de kust voor den haveningang ligt, veel bezwaren voor de scheepvaart verbonden zijn. Vooral is dit het geval waar de diepgang der vaartuigen veel grooter wordt. Er is dan ook voor IJmuiden geen zeebreker aangelegd. Hetgeen men omstreeks 1870 heeft gemaakt en op voorstel van Waldorp (III, kol. 1378) zeebreker heeft genoemd, is slechts eene verzwaring der hoofden aan de zeezijde.

Greve was lid van verschillende commissiën, als: eene van Rijkswege ingesteld 28 Sept. 1853 tot onderzoek van den toestand van den zuider Lingedijk tusschen Asperen en Gorinchem en den nieuwen zuider Lingedijk, in 1809 bij Heukelom en Asperen aangelegd; eene door de gemeente Rotterdam in 1854 ingestelde naar aanleiding van de verzakking van een kaaimuur langs de Nieuwe Maas; eene van Rijkswege ingesteld 29 Oct. 1856 tot onderzoek naar de oorzaken van den verhoogden waterspiegel op de Waal en de Merwede; en eene in 1857 door Rotterdam ingesteld tot onderzoek eener voorgestelde spoorwegverbinding tusschen Rotterdam en België. In de rapporten van al deze commissiën is zonder twijfel door Greve menige practische wenk gegeven. Greve

[p. 632]

was van 1847-55 lid van den raad van bestuur van het Koninklijk instituut van ingenieurs, en van 1851 tot zijn overlijden van den gemeenteraad van 's-Gravenhage. Als lid der commissie van fabricage heeft hij veel invloed gehad. Hij werd lid cener commissie, door die gemeente ingesteld tot onderzoek van een ontwerp voor eene haven van Scheveningen. Hij werd in 1845 lid van het Bataafsche genootschap, in 1847 van het Provinciaal utrechtsch genootschap van kunsten en wetenschappen.

Hij huwde in 1829 M.J.A. Haringman, die hem overleefde en bij wie hij eenige kinderen had.

Men heeft van hem: Verhandeling over de stoombemaling van polders en droogmakerijen (met Dr. G. Simons), in Nieuwe verhandelingen van het Bataafsche genootschap, (1884); Verhandeling van het zeegat van Goedereede, in deze verhandel. (1851).

Van zijn portret bestaat een prent door J.H. Hoffmeister.

Eene levensbeschrijving van hem door J.G.W. Fijnje komt voor in de Notulen Kon. Instituut van ingenieurs (1869-73), blz. 200, als noot onder de levensbeschrijving van F.W. Conrad.

Ramaer