Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Does, jonker Johan van der (4)]

DOES (jonker Johan van der) (4), Janus Dousa filius, geb. te Noordwijk 16 Jan. 1571, gest. te 's Gravenhage 26 Dec. 1596. Oudste zoon van Johan (2), genoot hij van zijn vader onderwijs in de klassieken en was reeds als kind latijnsch dichter. 15 Maart 1583 te Leiden ingeschreven, studeerde hij rechten, letteren, wisen sterrekunde onder Tiara, Vulcanius, Lipsius, Bertius, met wien hij nauwe vriendschap sloot, e.a. Hij stond ijverig zijn vader bij in diens studiën en bibliotheekwerk, verving hem als bibliothecaris na diens benoeming in den Haag (1591) en volgde hem 11 Juli 1593 op, ‘aengesien sijn groote geschicktheyt ende ervarentheyt in allerhande spraecken ende scientien’. Hij was thuis in Latijn, Grieksch en Hebreeuwsch, klassieke oudheden, geschiedenis, romeinsch recht en wiskunde, waarlijk ‘Gratiarum pullus’ zooals Meursius van hem zegt, die ook zijn ‘usque ad miraculum’ buitengewone bescheidenheid, vriendelijkheid en matigheid roemt. Ook zijn welsprekendheid en vaardigheid in de dialektiek werden zeer geprezen. De jonge Frederik Hendrik had hem als leider zijner studiën aan de universiteit (1594), maar slechts korten tijd, daar D. nog in dat jaar met zijn broeders Steven en George een groote buitenlandsche reis ondernam. Na een lange reis door Duitschland, overal geëerd wegens zijn voortreffelijke aanteekeningen op Catullus, Tibullus, Propertius en Petronius en wegens zijn eigen latijnsche gedichten, ook wegens zijn uitnemend karakter, ontmoette hij (April 1596) op de mis te Frankfort a/d Main den jongen du Plessis Mornay, met wien hij over Neurenberg, Halle, Dresden, Praag en Breslau naar Krakau ging. Van daar kwam hij wegens ongunstige berichten betreffende den oorlog in Noord-Frankrijk over Danzig haastig te scheep naar Holland terug. Door al te groote inspanning daarbij verviel hij in een kwijnende ziekte, waaraan hij volgens zijn grafschrift 26 Dec. 1596, volgens

[p. 430]

Bertius begin 1597 (verschil O. en N. stijl) in den Haag overleed. Hij werd er in de Groote kerk bij het koor begraven, diep betreurd door de gansche geleerde wereld, in het bijzonder door zijn sedert zijn dood somber geworden vader.

Zijn portret: op de familiegroep door R. van Antwerpen in het Stedelijk Museum te Leiden; in de Bibl. der Leidsche Univ.; gravure bij Meursius, Ath. Batavae; miniatuur door A. van Halen in het Panpoëticon Batavum.

Van hem: Brittanicorum Carminum Sylva (Lugd. Bat. 1586), achter zijns vaders Odae Brittannicae; Rerum coelestium in laudem Umbrae declamatio et carmen (Lugd. Bat. 1591), ook achter Wowerus, Dies aestiva (Oxon. 1635); Plautus, Fabulae superstites (Lugd. Bat. 1589, 1594) ed. J.D.; Conjectanea et Notae in Catullum, Tibullum et Propertium (Lugd. Bat. 1592); Spicilegium in Petronii Arbitri Satyricon (Lugd. Bat. 1594 etc); Epithalamia in nuptias Mart. Pilii (Lugd. Bat. 1594); Animadversiones in Plauti Comoedias (Lugd. Bat. 1596); Poëmata (Lugd. Bat. 1607, 1704).

Over hem: Bertius in Oratio funebris op zijn vader (Lugd. Bat. 1604); Meursius, Athenae Batavae, 151; Siegenbeek, Laudatio Jani D., 126 vlg. en Gesch. der Leidsche hoogeschool II, 279; de Wind, Bibl. Nederl. Geschiedschr., 265; Peerlkamp, De poëtis latin. Nederl., 178; Molhuysen, Geschied der Leidsche Univ. Bibl. 12; dez., Bronnen Leidsche Univ. I, passim; Elkan, in Oud-Holland 1906, 98.

Blok