Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Does, George of Joris van der]

DOES (George of Joris van der), geb. te Leiden 5 Maart 1574, overl. in October 1599 op het eiland Santo Thomé; tweede zoon van Johan (2) en van Elis. van Zuylen. Hij was genoemd naar en het petekind van George de Montigny, heer van Noyelles (dl. V, 380). Zijn vader onderwees hem in het Latijn en het Grieksch en ongetwijfeld heeft hij aan de nieuw gestichte hoogeschool in zijn geboorteplaats zijn studiën voltooid. Naar de gewoonte dier dagen deed hij daarna een reis in het buitenland; hij koos daartoe Polen, waarheen hij in 1592 vertrok en er twee jaar lang bleef; daarna ging hij in gezelschap van zijn broeders Johan en Steven naar Duitschland om vandaar Griekenland te bezoeken. Te Heidelberg maakte hij met verscheidene geleerden kennis; hij bleef er drie maanden. In het bijzonder werd hij bekend met den historicus Marquard Freher, die aldaar in 1596 tot het hoogleeraarsambt zou worden geroepen (overl. 1614) en met den bibliothecaris Paulus Melissus. De eerste maakte hem bekend met het werk van George Codinus over de oudheden van Constantinopel. Dit werk werd door v.d.D. vertaald en door Freher uitgegeven. Melissus stelde hem in de gelegenheid de grieksche en romeinsche handschriften te bestudeeren, waaraan deze bibliotheek zoo rijk was. Door al deze studiën ontstond bij v.d.D. de lust het Oosten met eigen oogen te aanschouwen en toen hij vernam dat uit Polen een gezantschap naar Constantinopel zou vertrekken, beproefde hij onmiddellijk zich daarbij aan te sluiten. Het gezantschap ging wel niet door, maar reeds op reis zijnde sloot hij zich te Leopolis bij eenige Turken en Armeniërs aan, waarmee hij Constantinopel bereikte. Gedurende zeven maanden was hij aldaar de gast van den engelschen gezant Eduard Barton en was wellicht nog langer gebleven, had niet het doodsbericht van zijn oudsten broeder, dat hij in 1597 ontving, hem naar huis teruggeroepen. Hij reisde door Moldavië, Polen, Pommeren, Holstein en Westfalen naar het vaderland en kwam in het midden van Mei 1598 bij de zijnen aan. Hier bleef hij bijna een jaar, maar toen zijn oom Pieter van der Does (kol. 435) in 1599 als admiraal der nieuw-uitgeruste vloot in zee zou steken, verzocht en verkreeg hij vergunning dezen tocht mee te maken. Hij keerde echter niet in het vaderland terug, daar het ongezond klimaat van Santo Thomé hem aldaar in Oct. ten grave sleepte. Hij stierf ongehuwd en gaf de volgende werken uit: Georgii Codini Selecta de Originibus Constantinopolitanis graece et latine (Heidelb. 1596, 8^o), later door anderen herhaalde malen opnieuw en met aanteekeningen uitgegeven. Bij dit boek had G.v.d.D. ook een vertaling van een ander geschrift

[p. 419]

van Codinus gevoegd, t.w.: Liber de Signis, statuis et aliis spectatu dignis Constantinopoli.

Voorts schreef hij: De itinere suo Constantinopolitano epistola; accesserunt veteres inscriptiones ex Byzantio et ex reliqua Graecia, nunc primum in lucem editae; cum quibusdam doctorum virorum epistolis (Lugd. Bat. 1596, 8^o; Antv. 1599, 8o; Lugd. Bat. 1600, 8^o). Dit werk komt ook voor in dl. VI van den Thesaurus Antiquitatum Graecarum van Jacob Gronovius. De brieven bij dit reisverhaal gevoegd, zijn meest door Grieken geschreven; de belangrijkste is die van Meletius, Patriarch van Alexandrië aan Johan van der Does, den vader van George.

Een brief uit Constantinopel aan zijn vader en een aan zijn broeder Johan, d.d. 12 Mei 1597 (hij meende toen dat zijn broeder nog in leven was) zijn opgenomen in de Epistolae Clarorum virorum door Gabbema uitgegeven.

Het verhaal van George v.d.D.'s reis naar Constantinopel werd (met een plaat) nog in 1652 opgenomen in een bundel getiteld Verscheyde Voyagien, ofte Reysen, te Dordrecht uitgegeven, zonder naam van den schrijver. Deze bleek te zijn Adriaen van Nispen.

Zijn geschilderd portret komt voor op een familiegroep door R. van Antwerpen in het Stedelijk museum te Leiden.

Zie: Siegenbeek, Laudatio Jani Dousae, 138-141; Catal. Verk. Bibl. Coenen v. 's Gravesloot, no. 1604; Geneal. v.d. Does, door Janus Dousa.

Regt