Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Bruin, Claas]

BRUIN (Claas), zoon van den doopsgezinden leeraar Cornelis Claasz. Bruin, geb. te Amsterdam in 1671, gest. aldaar in 1732. Hij heeft zijn geheele leven in Amsterdam doorgebracht, waar hij als boekhouder werkzaam was. Als dichter was hij in zijn dagen zeer beroemd. Hij behoorde tot de volgelingen van den doopsgezinden leeraar Galenus Abrahamsz., van wien ook de terecht veel beroemder Jan Luyken een aanhanger was. Ook Bruin behoorde tot de stichtelijke dichters van den kring van Luyken; hij rekende zich tot de dichters, ‘die zich gantsch aan het Bijbeldicht overgeeven en de H. Schrift en wat daar meest mede overeenkomt tot het voorwerp hunner bedenkingen maken’. Dat blijkt uit zijn dichtbundels Zedelijke mengeldichten (Amsterdam 1707) en Zede-dichten (Amsterdam 1726). Daarin worden ook spreuken in versmaat gevonden, zooals zij ook voorkomen in zijn emblematische poëzie. Bruins eerste bundel in dezen trant was de Uitbreiding over honderd leerzame zinnebeelden (Amsterdam 1722); hij bevat gedichtjes in den trant van Luyken, door Bruin gemaakt voor den boekverkooper Hendrik Bosch bij plaatjes in medaillonvorm, die reeds tien jaar vroeger voor een andere uitgave waren gebruikt en oorspronkelijk in 1682 waren gemaakt voor een nog ouderen bundel. Nog ouder waren de plaatjes, waarbij Bruin zestig Zinnebeelden der goddelijke liefde (Amsterdam 1726) voor den boekverkooper Theodoor Danckertsz dichtte; zij waren reeds in 1615 door Otto Vaenius gegraveerd. Ook was Bruin in zijn dagen als treurspeldichter bekend. Hij schreef niet minder dan twaalf bijbelspelen als Abrahams Offerhande, Sauls dood, Davids gestrafte hoogmoed

[p. 224]

enz., die evenwel onspeelbaar waren en dan ook nooit zijn vertoond. Die eer viel wel ten deel aan zijn acht andere treurspelen, waarvan sommige zelfs opgang maakten. Zijn oudste stuk was Lucius Junius Brutus, oorspronkelijk De grondlegging der Roomsche vrijheid geheeten (1713). Zijn tweede drama was De dood van Johan en Garcias of de onzijdige regtspleeging van Cosmos de Medicis (1715), een destijds bekende tooneelstof. Van Bruins overige stukken zijn er drie nog lang op het repertoire van den amsterdamschen schouwburg gebleven: De verhinderde wraak van Cajus Martius Coriolanus (1720), De deugdzame hoveling (1720) en De dood van Willem den Eersten, Prins van Oranje (1721). Al deze poëzie van Bruin onderscheidt zich door vlotheid en zoetvloeiendheid; zij heeft echter weinig oorspronkelijks en gaat zelden diep. Dat is evenmin het geval met zijn arcadische werken, waarin van het oorspronkelijke herdersdicht zoo goed als niets is overgebleven, maar die hoe langer hoe meer geschiedkundige en oudheidkundige verhandelingen zijn geworden. Bruins eerste geschrift van dien aard was zijn Kleefsche en Zuid- Hollandsche Arkadia of Dagverhaal van twee reizen in en omtrent die gewesten gedaan; verrijkt met aanteekeningen van .... L. Smids M. Dr. (Amsterdam 1716, 8^o; 2e dr. Amsterdam 1730, 8^o). Zijn tweede werk was de Speelreis langs de Vechtstroom (Amsterdam 1719, fol.), een tekst bij platen van Stopendaal, die ook afzonderlijk zijn uitgekomen onder den bekenden titel De zegepraalende Vecht vertoonende verscheyden gezichten van Utrecht tot Muyden (Amsterdam 1719, fol.; ook met franschen titel; ook Amsterdam z.j. 4^o; opnieuw uitgegeven als: De Vechtstroom van Utrecht tot Muiden. Amsterdam, 1790, fol. en 8^o). Eindelijk gaf Bruin nog in zijn sterfjaar uit de Noordhollandsche Arkadia; met aanteekeningen van G. Schoemaker (Amsterdam 1732, 8^o). Daarbij sluit zich aan De lustplaats Soelen in dichtmaat uitgebreid (Amsterdam 1723, 4^o; 2e dr. Amsterdam 1742, 8^o), waarin deze buitenplaats van den amsterdamschen koopmandichter Christoffel Beudeker, bij Sloterdijk gelegen, wordt verheerlijkt. Al deze arcadische kunst is te geleerd en daarnaast ook te stichtelijk om dichterlijk te zijn. Maar zij geeft het Nederland van de eerste helft der achttiende eeuw zeer goed weer in zijn weelderige welvaart en zijn zelfgenoegzame tevredenheid. Daarbij geeft zij zeer veel bijzonderheden, die voor de kennis van land en volk van gewicht zijn.

Zijn portret bestaat in prent door Houbraken.

Zie: Kalff, Gesch. der Ned. Letterk. V, 446 vlg. 512 vlg.; te Winkel, Ontwikkelingsgang der Ned. Letterk. III, 204 vlg., 273, 353 vlg. 396, V, 147 en de daar aangehaalde bronnen; Nijhoff, Bibliographie van Noord- Ned. plaatsbeschr. in voce.

Brugmans