Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Basin, Thomas]

BASIN (Thomas), geb. te Caudebec, bisdom Rouen 1402, overl. te Utrecht 3 of 30 Dec. 1491. Als magister der universiteit van Parijs, promoveerde hij 1437 te Leuven tot doctor in het kerkelijk recht, nadat hij elders dien graad in het burgerlijk recht reeds behaald had. Hij reisde naar Rome, Londen, Holland, Duitschland en woonde 1439 het concilie van Florence bij. Daarna verbleef hij een tijd aan het pauselijk hof en vergezelde den aartsbisschop van Tarento, apostolisch legaat, naar Hongarije. Gedurende zes jaar trad hij op als professor in het kanoniek recht aan de universiteit te Caen in Normandië, totdat hij door paus Nicolaus V (11 Oct. 1447) verheven werd tot bisschop van Lisieux, waar hij als kanunnik een prebende bezat. In dien tijd was zijn bisschopsstad bezet door de Engelschen. Bij de overgave der stad aan koning Karel VII zorgde de bisschop, als voorzichtig politicus, dat hij weder in het bezit van het tijdelijk beheer van de stad en het graafschap Lisieux werd gesteld. Bisschop Thomas Basin ijverde bijzonder voor het welzijn en het herstef van zijn bisdom, dat door den oorlog zeer geleden had, zooals blijkt uit de vele oorkonden in de Gallia Christ. Hij was de vertrouwde raadsman van koning Karel VII, die hem hoog schatte. Bij diens opvolger, koning Lodewijk XI viel hij in ongenade, omdat hij niet wilde voldoen aan de eischen van den vorst, die hem reeds als dauphin verraderlijke voorstellen had gedaan, welke met verachting waren afgewezen. Hij verliet Frankrijk, nadat hij uit zijn bisdom verwijderd was, en verbleef te Leuven en te Brussel. 1466 wijdde hij Lud. de Bourbon tot bisschop van Luik. De hertog van Bourgondië nam hem onder zijne bescherming. De bisschop probeerde in zijn bisdom weer te keeren, maar Perpignan werd hem aangewezen als verblijfplaats. Na vele vervolgingen en versmadingen zag hij in, dat alle hoop om in Lisieux weer te keeren, ijdel was. Hij vertrok naar Savoye, vervolgens naar Bazel, Genève, Trier, Leuven, Breda, Utrecht en naar andere plaatsen onder het gebied van den hertog van Bourgondië. Toen koning Lodewijk belette, dat hij nog kon genieten van de inkomsten van zijn bisdom en zijne broeders, die zijne zaken aldaar beheerden, in de gevangenis wierp, begaf de bisschop zich naar Rome en deed in de handen van paus Sixtus

[p. 72]

IV afstand van het bisdom Lisieux. Daarop werd hij VI kal. Jun. (27 Mei) 1474 tot aartsbisschop van Caesarea verheven. Met dezen titel vestigde hij zijn verblijf te Utrecht. Wel poogde de zoon van Lodewijk, Karel VIII, hem te bewegen naar Frankrijk weder te keeren, 1483, maar hij bleef te Utrecht, waar hij zich met de studie en het schrijven zijner werken bezig hield en ook als wijbisschop optrad van zijn vriend, bisschop David van Bourgondië. Tijdens zijn verblijf te Leuven 1472, gaf hij aan de universiteit lessen in de rechten. Met zijn vriend den professor in de rechten, Robertus de Lacu, later deken van Sint Marie in Utrecht, bezocht hij het klooster Bethlehem. Hij overleed te Utrecht en werd in het midden van het koor der Sint-Janskerk begraven, onder een grafsteen, waarvan de beeldstormers de koperen versierselen hebben afgerukt. Zijn grafschrift wordt vermeld door de Gall. Christ. en Fasti. Bij testament schonk hij aan de Sint-Janskerk veel misgewaad en kostelijke kerksieraden, een beeld van O.L. Vrouw met edelsteenen versierd enz. (Archief aartsb. Utrecht XXVI. 276 v.). Zijn broeder Nicolaas, die zich eveneens te Utrecht gevestigd had, overleed aldaar Juni 1495. Door paus Sixtus V werd den aartsbisschop met den bisschop van Munster gelast een onderzoek in te stellen naar het interdict, door bisschop David over zijne bisschopsstad uitgesproken (Batavia Sacra II, 511; S. Muller, Regesten n^o. 958). Thomas Basin was in 1453 belast geweest met een herziening van het proces van Jeanne d'Arc, de Maagd van Orleans, en met het herstel van hare eer. Hij schreef op verzoek des konings, een Mémoire justificatif der heilige, dat Jules Quicherat uitgaf in het 3e deel van zijn Procès de condamnation et de réhabilitation de Jeanne d' Arc, publié pour la première fois, suivi de tous les documents historiques, qu'on a pu réunir (Paris 1841-49) 5 vol. Dezelfde gaf ook uit te Parijs 1855-59, in vier deelen: Histoire des règnes de Charles VII et Louis XI par Thomas Basin, évèque de Lisieux, jusqu'ici attribuée à Amelgard, rendue à son véritable auteur et publiée pour la première fois avec les autres ouvrages historiques du même écrivain par J. Quicherat.

Th. Basin schreef nog een Apologia om zich te rechtvaardigen tegen de aantijgingen en beschuldigingen des Konings, die 1475 te Trier gedrukt werd (Gallia Christ.). Nog schreef hij 1488 Breviloquium peregrinationis et mansionum quas in deserto hujus seculi nequam usque ad 40 dies, etc. en een traktaat tegen den beroemden Paulus van Middelburg bisschop van Fossombrone (zie III, kol. 860) met den titel: Censura Cartusiani Ruremundensis. A. Matthaeus, Veteris aevi analecta (ed. 2, Hag. Com. 1738) 505-587 gaf van den bisschop uit: Ex Thomae Basini archiep. Caesariensis historia gallica excerptum continens res gestas in Hollandia et dioecesi Ultraj. Anno 1481 et duobus seqq. Al zijne werken eerst in bezit van zijne familie, dan van den geleerden Steph Baluzius, kwamen daarna in de Bibliothèque Nationale te Parijs (Dr. A. Hulshof, Verslag van een onderzoek te Parijs naar handschriften en bescheiden van Nederland (1912) 1-112, h.s. van Th.B.).

Zie: Batavia Sacra I, 230; Brom, Archivalia in Italie N^o. 1704, 05, 09, 2011; Gallia Christiana XI, 795-98; Valerius Andreas, Fasti Academici (Lov. 1650) 165-166; Biochet, Thomas Basin et sa famille documents divers in Bull. comm. antiq. Seine Infer. (1886) VII, 79-82; Cochet, Caudebec, portrait de Th. Basin in Proces-verb. comm. antiq. Seine

[p. 73]

Inférieure 1849-66, II, 254-255 en in Bull. soc. antiq. Normand. 1864, III, 192; Jules Quicherat, Th. Basin, sa vie et ses écrits (Paris 1842) en in Bibl. de l'école des chartes 1842, A, III, 313-376; Meyer, Die Göttinger h.s. von Th. Basin in Gesch. Karls VII und Ludwigs XI in Nachrichten ges. Wissensch. Göttingen 1892, 469-488 en Delisle in Journ. des Savants 1893, 93-111.

Fruytier