Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Ynsen, Hendrik]

YNSEN (Hendrik), geb. op Ameland 1763, overl. aldaar 1849. Hij was in 1792 aangesteld bij de Oude Vlamingen of Jan-Jacobs-gemeente, om dienst te doen in hare drie kerken te Nes, Ballum en Hollum, werd in 1810 oudste, in 1844 emeritus. Op den eersten Pinksterdag 21 Mei 1809, toen de bekende leeraar Cornelis Pietersz. Sorgdrager het waagde om het ‘stille gebed door de gemeente’ te vervangen door het ‘stemmelijk gebed van den leeraar’, wat toen nog een nieuwigheid was, had Hendrik den moed dat den volgenden dag ook te doen (over het stil en 't stemmelijk gebed F.S. Knipscheer in D.B. 1897 en 1898, voor Ameland in 't bijzonder 1898, 66-70). Ook steunde hij Sorgdrager bij de invoering der evangelische gezangen, die gedeeltelijk die uit de Geestelijcke Goudschaele zouden vervangen. Toen hij 19 Octob. 1817 te Hollum preekte, had niemand ‘lust en genegenheid’ tot zingen. Maar 2 Nov. liet hij vóór de preek uit de Goudschaal, er na uit de evang. gezangen zingen en maar weinigen van de tegenstanders gingen heen. Tot de pogingen van hem en de zijnen, om de godsdienstoefeningen der gemeente in overeenstemming te brengen met de algemeen heerschende gebruiken, behoorde ook die om de gemeente staande den zegen te doen ontvangen. 1 Jan. 1820 stonden de diakenen voor de eerste maal op. En nog 23 Juli d.a.v. had Ynsen noodig de gemeente er op te wijzen, dat het bij alle protestanten gebruikelijk was om onder den zegen op te staan. Maar de ‘ouden’

[p. 1157]

hebben het nooit gedaan. Donderdag 2 Febr. 1804 had te Ballum de samensmelting plaats van de kwijnende Foppe-Oenes-gemeente met de Jan-Jacobs-gemeente, van wie zij zich indertijd gescheiden had. Sorgdrager stelde het contract op, dat mede door Hendrik Ynsen geteekend is en nog bestaat. Wat de derde doopsgezinde gemeente op Ameland aangaat, die der Waterlanders, zij bleef vooralsnog zelfstandig, maar er was toch toenadering. Toen zij in 1815 haren preeker D. Huisman wegens wangedrag had moeten ontslaan, bood zij Ynsen het beroep aan, die dan ook na de preek, 16 Juli, bekend maakte, ‘dat hij als leeraar gevraagd was bij de grove mennisten, de Blauwe Schuur genaamd’ (ook te Harlingen en elders heetten de kerkgebouwen der Waterlanders aldus). Hij had toen juist eenige moeielijkheid met Sorgdrager, die pogingen had aangewend om eene jaarwedde uit 's Rijks schatkist te bekomen. De doopsgezinden genoten niet, als de gereformeerden tot 1795, een bijlage van den erfheer voor hun vermaners. Daarentegen ontvingen de vermaners bij ieder avondmaal zooveel liefdegaven, dat zij er beter van konden bestaan dan de hervormden van hun traktement. Ook de andere leeraars namen hem kwalijk dat hij dit voor zich alleen had verzocht. Men stelde toen voor dat hij van dat te verwachten traktement ƒ 200 zou afstaan, Hendrik Ynsen van het zijne ook ƒ 200, ten voordeele van de overige leeraars, en dat zij dan allen over en weer in beide gemeenten den dienst zouden waarnemen. Sorgdrager had daar geen zin aan, en zeide aan Ynsen, dat, zoo hij voor de Blauwe Schuur bedankte, hij hem een vierde van dat te verwachten traktement zou afstaan. Ynsen is niet gegaan, maar het traktement ook nimmer gekomen. In 1842, op zijn 79sten verjaardag, vierde Ynsen zijn 50-jarigen dienst met eene rede, die na zijn dood is gedrukt, 1850. Hij overleed 1849, een der laatsten van de oude garde op Ameland, drie jaren later voegde de gemeente zich bij de Alg. Sociëteit, in 1854 smolt zij met de Waterlanders samen.

Zie: K.S. Gorter in Doopsg. Bijdr. 1889, 19; 1890, 6 vlgg. 26-34; J. Loosjes, De geref. kerk van Ameland, 1912, 3, 94 vlg.

L. Knappert