Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Weynhorst, Wyenhorst Metta, Maria, Margaretha]

WEYNHORST, Wyenhorst (Metta, Maria, Margaretha), non en abdis van de Cisterciënserabdij Munster te Roermond, geb. omstreeks 1630, dochter van Joan. Cibertus, heer van Donk, overl. 11 Nov. 1640 en van Marg. Clara van Gelder, overl. 11 Sept. 1666, was in het klooster getreden onder de abdis Hermanna v.d. Pol 1649-1656. Plaats of datum van haar overlijden zijn niet bekend. Ook de datum van haar benoeming vindt men nergens juist vermeld. Sivré geeft aan 1670; evenzoo Romen. Renier, die verzekert, dat de abt van Valdieu 1667 de abdis van Roermond Marie de Wijnhorst heeft gewijd. In een rekest van het Hof te Roermond zegt de abdis, dat zij 1669 aan het bestuur is gekomen. Abdis Wyenhorst volgde op de abdis Fr. d'Alsace de Boussu, die, tot abdis van Ter Cameren bij Brussel gekozen, waar zij geprofest was, het Munsterklooster in treurigen toestand achterliet. Door een doorbraak van de Roer, het Hellegat, leed de abdij veel schade 1663; door den vreeselijken brand der stad Roermond, 31 Mei 1665, werd ook de Munsterabdij een prooi der vlammen, een slag, welken zij nooit geheel te boven kwam. Ter herstelling van dat alles moesten sommen op interest worden genomen en de bezittingen belast worden, zoodat de nieuwe abdis bij de aanvaarding van het bestuur de abdij met meer dan 21000 gulden bezwaard vond. Zij moest nog een groot gedeelte der abdij opbouwen. Nog heden vindt men het wapen der abdis Wyenhorst met het jaartal 1670 boven den ingang van de poort der abdij, thans kazerne aan de Hamstraat. Gedurende haar bestuur trof zij vele ongelukkige jaren; door den aanhoudenden oorlog en het gevolg plundering, opeischingen en duurte werden de pachten slecht betaald. Meermalen werd zij bedreigd met inkwartiering, welke de abdis. 1674, weigerde, omdat zij bij besluit van den stadhouder 1672 was vrijgesteld. De magistraat der stad stelde haar zelfs aansprakelijk voor de rust der visschers in de doorbraak, die door ruiters bemoeilijkt waren. 2 Dec. 1681 ontving de abdis van het Hof te Roermond de noodige toestemming, reeds verleend door den abt van Valdieu, om 3000 pattacons ten interest op te nemen om een executie, waarmede de crediteuren dreigden, te voorkomen. 1683 geraakte zij in moeilijkheid met den bisschop van Roermond over het begeven der pasterijen bij concours, hetgeen de abdis weigerde. De bisschop riep haar voor den Raad des Konings en 26 Febr. 1684 werd zij ten principale en in de kosten veroordeeld. In de abdij heerschte hoe langer hoe meer ontevredenheid over haar bestuur, zoodat zij ten laatste door den abt van Valdieu ontzet werd

[p. 1119]

van alle administratie. Na het bombardement van Roermond en de inneming der stad door de Staten, 7 Oct. 1702 wendden de nonnen, die onder elkander verdeeld waren, zich met hare klachten tot de Staten-Generaal. Dezen gaven de zaak in handen van den bisschop van Roermond, 18 Mei 1705. De adellijke jonkvrouwen verzetten zich onder allerlei voorwendsels tegen de visitatie van den bisschop, totdat zij eindelijk inzagen dat langer weerstand niets baatte en zij zich gewonnen gaven, Apr. 1706. Op voorstel van den bisschop werd de abdis Wyenhorst aangemaand van al hare rechten afstand te doen en aan de nonnen bevolen tot hare opvolgster Albertine van Reede van Saesvelt te kiezen. Deze was geboren onderdaan der Generale Staten, van een adellijke familie, hoog in aanzien, en sinds 33 jaar non van de Cistercienserabdij Burtscheid bij Aken. Zij was een goede huishoudster en aan den abt van Valdieu, visitator zoowel van Burtscheid als van Munster, welgevallig, zoodat hij haar zou steunen. Daar de bisschop overtuigd was met geweld niets te winnen, werkte hij door overreding. De abdis nam haar ontslag en verkreeg pensioen. Door 8 van de 10 stemmen werd Albertine van Reede gekozen. De non Theodora van Lansbergh, overl. 7 Jan. 1716, die zich niet wilde onderwerpen en die volgens de bisschop sinds 20 jaar de stokebrand van alle twisten in de abdij was, moest naar elders verhuizen.

Het schijnt, dat ook de abdis van Wyenhorst naar een ander klooster is gegaan, want haar overlijden komt niet voor in het necrologium der abdij. Hare zuster Clara Elisabeth, eveneens non in Munster, was reeds 6 Mei 1661 overleden; hetzelfde jaar 11 Nov. overleed hare zuster Eva, beiden vermeld in het necrologium der abdij.

Zie: Sivré, Het Necrologium van O.L. Vr. Munster te Roermond, 10, 46, 82, 100, 101; Verstagen Rijks Oude Archieven, XXXV (1912) 456-457; Limburgs Jaarboekje XXII (1916) 136-140; Renier, Hist. de l' Abbaye de Valdieu (Verviers 1865), 65; J. Habets, Geschiedenis bisdom Roermond II, 206-208.

Fruytier