Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Vidua Di Conzano, Graaf Carlo]

VIDUA DI CONZANO (Graaf Carlo) In Nova Guinea Vol. II 1e partie, Entdeckungsgeschichte von Neu-Guinea (1828 bis 1885) zegt prof. Dr. A. Wichmann op blz. 2: ‘Endlich erscheint auch ein Weltreisender. Der erste Besucher dieser Art war der Graf Carlo Vidua’. Op blz. 15 van hetzelfde werk komen eenige korte mededeelingen voor omtrent een reis van de ‘Iris’ naar fort du Bus, waaraan ook de genoemde reiziger deelnam.

De brieven, die Graaf Carlo Vidua op zijn reizen geschreven heeft aan familieleden en bekenden, zijn verzameld en uitgegeven te Turijn in 1834 als Lettere del Conte Carlo Vidua in 3 deelen. Van het 1e deel, de persoonsbeschrijving, komt een uittreksel voor in het tijdschrift voor N.I. 1843 deel 1.

Hij is geboren in 1785 in Sardinië. Na groote reizen in Europa, Amerika en Azië kwam hij 18 Juli 1829 van Singapore te Batavia aan. Hij roemt de groote vriendelijkheid en gastvrijheid der Hollanders op Java. Zijn studie van het Nederlandsch werd vergemakkelijkt door zijn vrienschappelijken omgang met den hollandschen koopman Salomon Dedel, op wiens landgoed hij meermalen logeerde.

Met een aanbeveling van den Luitenant-Generaal de Kock aan den Gouverneur der Molukken vertrok hij in 1831 naar Ambon, waar hij gastvrijheid genoot bij den Gouverneur Ellinghuyzen.

Van 2 tot 30 Mei vergezelde hij den Gouverneur op kleine tochten aan boord van de koloniale

[p. 1020]

brik ‘Siva’ Saparoea, Noesa Laoet en de Banda eilanden, waar hij den Goenoeng-api besteeg.

Op uitnoodiging van Commandant Bastiaanse nam hij deel aan een tocht naar Nieuw Guinea, aan boord van een oorlogsvaartuig en was 14 Juli weer te Ambon terug, lijdende aan een leveraandoening.

Voor een bezoek aan Celebes verliet hij Ambon aan boord van den oorlogsschoener ‘Iris’ en kwam 5 Augustus te Kema aan. Onmiddellijk liet hij zich per draagstoel naar Menado brengen. Hier bleef hij 3 dagen en ging toen het binnenland van de Minahassa in, naar Tomohon, Tondano, Kakas en Langoan. Bij een bezoek aan de zwavelbronnen bij Lahendong 16 Aug. waagde hij zich te dicht aan den rand van een der kratertjes, zakte er in en verbrandde het rechterbeen tot boven de knie. Dit werd het begin van bitter lijden, dat met den dood zou eindigen. Resident Pietermaat liet hem naar Menado terugbrengen en 30 Aug. werd hij aan boord gedragen van de ‘Iris’, welk vaartuig door den Resident en Commandant Bastiaanse te zijner beschikking werd gesteld. Den 3en September te Ternate aangekomen, nam hij zijn intrek bij Resident Neys. Drie maanden lag hij hier te bed, lijdende ook aan waterzucht, maar niettegenstaande zijn ongelukkigen toestand werkte hij hard aan zijne aanteekeningen. Hij scheen te Ambon te willen sterven, want tegen het verzet van zijn geneesheer en zijn gastheer in, ging hij 12 December met een particulier vaartuig onder zeil naar deze plaats. Zijne laatste aanteekeningen zijn van 24 December, den 25sten 's morgens overleed hij in de baai van Ambon.

Zijn lijk werd te Ambon begraven en later naar zijn vaderlijk landgoed te St. Moritz overgebracht.

Zie: J.H. de Boudijck Bastiaanse, Voyages, faits dans les Moluques, à la Nouvelle Guinée et à Célèbes avec le C.Ch. de Vidua de Conzano, à bord de la goëlette royale l' Iris. Paris 1845.

Mulert