Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Schröder, Jan]

SCHRÖDER (Jan), geb. te Vlissingen 15 Nov. 1800, overl. te Kleef 2 Mei 1885, was de zoon van Carel, officier der Bataafsche Marine, en van Adriana Sarah Mathijsen. Hij ontving zijne opvoeding te Kleef, trad reeds op 12-jarigen leeftijd in dienst der fransch-ned. zeemacht en was in 1814 cadet bij de ned. marine. In 1816 maakte hij zijne eerste reizen naar O. en W.-I. en naar de W. kust van Afrika. 19 Sept. 1817 werd hij adelborst 1e klasse. Hij onderscheidde zich als officier in de expedities tegen Palembang in 1819 en 1821, was tegenwoordig bij de inbezitneming van Benkoelen, Natal en Palembang en bij verschillende kruistochten tegen zeeroovers in de wateren van Banka, waarbij hij kaarten vervaardigde van de monden van de Palembangrivier. 1 Jan. 1822 werd hij luit. t.z. 2e kl., 1 April 1830 1e kl. In 1831 nam hij (met van Speyk), als comm. van een kanonneerboot, deel aan de verdediging van Antwerpen en maakte zich daarbij zeer verdienstelijk. Na overgave van de Citadel was hij een paar jaren krijgsgevangen te Aire (Frankrijk). Van 1838 tot 1842 verbleef hij als luit. t.z. 1e kl. in O.-I. en was daar hoofdzakelijk als hydrograaf werkzaam en van 1844 tot 1846 als kapit.-luit. t.z. vlaggekapitein op de ‘Rijn’ bij het eskader onder prins Hendrik der Nederlanden in de Midd. Zee, op de kusten van Schotland, Ysland en Newfoundland. Bij het oprichten van een pruisische marine in laatstgenoemd jaar werd hij, op aanbeveling der ned. regeering. geplaatst aan het hoofd eener opleiding van stuurlieden te Dantzig, waaruit de besten tot zeeofficier werden bevorderd. Als kapit. t. zee ontving hij 1 Juni 1849 eervol ontslag van het ned.

[p. 705]

bestuur en ging later voorgoed in pruisischen dienst als commodore over, in welke betrekking hij in 1852 met een paar fregatten de reede van zijn geboorteplaats bezocht.

Van 1854 tol 1858 was hij schout-bij-nacht, hoofd van het marine-station Dantzig, in welke betrekking hij als vice-admiraal tot 1859 gehandhaafd bleef. In dat jaar werd hij geplaatst aan het hoofd van het departement van Marine te Berlijn met stem in het ministerie. Deze betrekking van (eerste) minister van Marine van Pruisen heeft hij tot 1860 bekleed, toen hij gepensionneerd werd en zich te Kleef ging vestigen. Hij ligt te Doetinchem begraven, waarheen het lijk tot aan onze grenzen met duitsche militaire honneurs gebracht is. Hij ontving 2 Nov. 1882 den rang van schout-bij-nacht titulair bij onze marine. Hij was tweemaal gehuwd: 1^o. van 5 Dec. 1828 tot 15 Jan. 1842 met Petronelta Coops, die hem drie dochters en een zoon schonk en 2^o. van 4 Mei 1843 tot 8 Aug. 1855 met Anna Catharina van Maren, die hij te Dantzig aan de cholera verloor.

Er bestaat van hem een lithographisch portret van Hofmeister. Hij schreef in Jacob Swart's tijdschrlft voor het zeewezen artikelen, voornamelijk aan hydrografie gewijd: 1827, 202; 42, 672; 44, 501, 651 en 728.

Zie: Unsere Zeit, jaarg. 1859 (Brockhaus); Een vergeten grootheid door P.H.K.v.S. in het Zondagsblad van het Nieuws v.d. Dag dd. 2 Aug. 1896, waarin ook zijn portret voorkomt.

Mulert