Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Schouman, Aert]

SCHOUMAN (Aert), schilder, teekenaar, kopergraveur en glasetser, werd geboren te Dordrecht in 1710 en stierf in den Haag in 1792. Hij was 8 jaar lang leerling van Adr. v.d. Burg en stichtte later met anderen eene academie om naar het naakt model te teekenen. In 1748 was hij in den Haag en leefde daarna afwisselend in Dordrecht en den Haag, totdat hij zich in 1753 voorgoed in laatstgenoemde stad vestigde. Hij was een veelzijdig kunstenaar, schilderde portretten en vooral vogels, ook schilderde hij in tempera wand- en zolderingversieringen, hij teekende portretten voor kopergraveurs en etste ook glazen in stippelmanier. Twee van dergelijke glazen, waarvan één uit 1750 met het portret van Willem IV, de ander uit 1751 dateert, bevinden zich in het Nederl. Museum te Amsterdam. Uit zijn dagboeken blijkt, dat hij wel eens de wijzerplaten etc. van uurwerken beschilderde en dat hij talrijke kopieën naar Metsu, v. Mieris, D. Teniers, Ostade, Schalcken, Potter, Terborch, Hondecoeter, Rubens, W.v.d. Velde, v. Dijck, G. Kneller, J. Steen, Netscher e.a. maakte, waarmee wel voornamelijk waterverfkopieën zullen worden bedoeld, maar er kunnen ook olieverfschilderijen onder geweest zijn. Zijne leerlingen waren: Wouter Dam, Wouter Uiterlimmig en zijn neef de zeeschilder Marinus Schouman. Uit zijne nalatenschap werden zijne schilrijen 17 Oct. 1792, zijne teekeningen, prenten en boeken etc. 10 Dec. 1792 te 's Gravenhage verkocht.

Zijne schilderijen bevinden zich te: Amsterdam, Rijks Museum, zelfportret (1787) en faisanten in een veld: Dordrecht, zelfportret; Glasgow, hoenders door een valk overvallen; 's Gravenhage, Gemeente Museum, Thomas Hoog, Jan Hudde Dedel en een allegorische voorstelling op het devies van het genootschap ‘Kunstliefde spaart geen vlijt’; Petrograd, Hermitage, vertrek, waarin een schoenmaker een jonge vrouw de maat neemt; Utrecht, stilleven.

Teekeningen van zijn hand bevinden zich te: Amsterdam, Prentenkabinet, ambassad. v. Hoey, Wielheesens (1782), Jan Hudde Dedel (1775), Pieter van Bleyswijck, Greenwood, Corn. Evertsen, Prins Willem, landgraaf van Hessen-Cassel, Johannes Vollevens, Willem V, C.v. Renesse, Ernst Lodewijk van Brunswijk - Wolfenbuttel, portret v. een heer, brand van het hof van Frankrijk te 's Gravenhage 1782, Gouden Kop aan C. de Wit vereerd in 1667 ter herinnering aan den

[p. 702]

tocht naar Chattam (F.M. 2278 b), gezicht in een belgische stad met pruikenmakers etc. 21 Oct. 1789 naar Dauranse (F.M. 5058 A), akte, twee tafereelen uit het verhaal van Meleager en het Calyd. zwijn, rooker, familie onder een boom, twee bladen met een naakte vrouw met hoornvee (n.S.v d. Does), een 30 tal bladen met vogels, een aap, gezicht op Monster, Lokhorst, Enkhuizen en Steenebaken, oude ruïne van Brigdamme in Walcheren, der Heyde, de Lindt, ruine v. Popkenskerk in Walcheren, huis Vegterweerd, Gansooyen, Hoornbrug, 's Gravenhage, Durkendam, Papendrechtsche dijk, Rietdijksche poort te Dordt, Rijnsburg, Westkapelle, twee gezichten op een stad; Mus. Fodor: een viertal teekeningen van vogels; te Weenen, Albertina, waterverfkopieën naar schilderijen van Dou, Hondecoeter, A.v.d. Werff, verder een kanaalgezicht, en het portret van Arnold Marcel. Teekeningen van zijn hand bevonden zich o.a. op de veilingen van der Willigen (Haag 1874), Vreeswijck (Amst. 1882), Jac. de Vos (1883), J.C. Weigel (1883).

Prenten van hem zijn o.a.: Jan Snellen, v. Bleyswijck, J.v. Os, regels v.S. Lucas voor de Dordtsche broederschap 1736 (F.M. 3754), landschap met koeien, de komeet of staartster te zien van de Amstelsluis te Amsterdam 1769, aap als schilder n.D. Teniers 1727, heilige familie, stierenkop n. Potter, paardenkop n. Potter, rooker, mannenkop; zwartekunstprenten zijn: portret van A.v.d. Burg, Mr. Collins, Ger. Dou, Dedel, portret v. een heer, Pieter v. Bleyswijck, Greenwood, G. Hoet, Ant. Marcel, Pielat, Ger. Sandifort, Fr. v. Schie, Lod. van Brunswijk, v. Linden van Slingeland, Cuypers, zelfportret, portret n. Fr. Hals, H. Antonius, ongedierte zoekende vrouw bij kaarslicht, jongen bij kaars, oude vrouw, een nar, man bij kaarslicht, familie met poes, teekenaar bij kaarslicht, drinker en vrouw, mannenkop, vrouwenkop, man met tulband, vrouw met kan in de hand, man met muts.

Naar zijne ontwerpen maakten prenten: J. Houbraken nam. J.v. Boissele, J. Gillis, J.v. Gool, Ger. van Hasselaer, Lod. v. Brunswijk - Wolfenbuttel, J. Munnickenmolen, P. Nieuwland, J.v. Spaan, J. Spex, P. Steyn, J.E. Voet; P.W. van Megen nam. Willem de Koning en J.A. Zout man; P.B. Waanders nam. J.M. Stipriaen Luiscuis; P. Tanje nam. Pieter Lijonet; F.H. Weissenbruch Dz. nam. J.A. Zoutman; S. Fokke, de teeken-academie der Haagsche schilders 1750, een Ceylonsche kaneelduif, Afr. of Kaapsche kalkoen; Ploos van Amstel, een staande hond; J. Folkema, titelblad inhuldiging van Willem IV als erfheer van Vlissingen; R. Vinkeles, lijkdichten op Ida Corn. Temminck; F. Basan, schoenmaker neemt dame de maat; N.v.d. Meer, embleem van Kunstliefde spaart geen vlijt, te 's Gravenhage 1772 (F.M.S. 4271 A).

Schilderij door A. Schouman. Prent door denzelfde.

Zie: J. van Gool: De nieuwe Schouburg der nedert. Kunstsch. en schilderessen; 's Grav. 1850; Adr. v.d. Willigen, Gesch. der Vaderl. schilderkunst. Haarlem 1816-42, II 68, IV 166; J. Immerzeel, Levens en werken der Kunstschilders etc. Amst., 1843, I, 1275; C. Kramm, Levens en werken der holl. en vl. kunstschilders etc. Amst., V 1494; F. Jos. v.d. Brander, Gesch. der Antw. schilderschool Antw. 1883; A. Woltmann en K. Woermann, Gesch. der Malerei, Leipzig 1879-88, III, 1602, 1103; Ch. Blanc, Manuel de l'amateur des estampes, Paris 1854-90 III, 470; D.O. Obreen, Archief voor Nederl. kunstgesch. 1877-87, IV, 113,

[p. 703]

164; VII, 74, 107. G. Hoet, Catalogus of naamlijst van schilderijen met derzelver prijzen etc. Haag 1752 II; P. Terwesten, Catalogus of naamlijst van schilderijen met derzelver prijzen sedert 27 Aug. 1752-21 Nov. 1768, Haag. Henriques de Castro, Oud-Holland 1883 p. 281; Mr. N. de Roever in: Oud-Holland 1888 33; G.H. Veth in: Aant. Dordtsche schilders, Oud-Holland 1892, 11; F. Muller, De Nederl. Geschiedenis in platen, Amst. 1863 no. 2278 b; no. 3743, 3. 4271 A, 3.5058 A; aant. Rijks-Prentenkabinet door E.W. Moes afd. schilderijen en prenten; aant. Rijks-Prentenkabinet door v.d. Kellen; A.v. Wurzback, Niederl. Künstlerlexikon II, 585; veilingscat. 17 Oct. en 10 Dec. 1792, 's Gravenhage.

J.M. Blok