Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Schelling, Mr. Pieter van der]

SCHELLING (Mr. Pieter van der), zoon van Dirk Hendriksz. van der Schelling en Aletta Sinjon, geb. te Rotterdam 23 Juli 1691, gest. aldaar in 1751. Hij studeerde aan het seminarium der Remonstranten te Amsterdam onder van Limborch en le Clercq en werd in 1712 bevorderd tot proponent. Hij werd in 1713 beroepen tot predikant te Gorinchem, vanwaar hij reeds het volgende jaar als zoodanig naar Gouda vertrok. Daar heeft hij tien jaren gestaan. Den 10en November 1724 maakte hij in den kerkeraad bekend, dat hij voornemens was als predikant af te treden en op het einde van dat jaar den dienst neer te leggen. Op aandringen der gemeente bleef hij nog eenige maanden; zijn ontslagbrief is van 15 April 1725. Blijkbaar was hij reeds geruimen tijd voornemens van staat te veranderen; immers reeds 18 April 1721 werd hij ‘V.D.M. apud Remonstrantes in ecclesia Goudana’ als student te Leiden ingeschreven. Wanneer hij in de rechten is gepromoveerd, blijkt niet; hij draagt na zijn aftreden als predikant echter steeds den meesterstitel. In 1725 vestigde hij zich te Rotterdam, waar hij tot zijn dood is blijven wonen. Er was daarvoor een bijzondere aanleiding; den 24en Augustus 1717 was van der Schelling gehuwd met Alida van Alkemade, dochter van den bekenden verzamelaar en oudheidkundige Cornelis van Alkemade; zij stierf te Rotterdam den 12 Juli 1742 op 57-jarigen leeftijd. Dat huwelijk is beslissend geweest voor de loopbaan van van der Schelling; hij werd de getrouwe helper en later de opvolger van van Alkemade. Zij verzamelden oorkonden en andere oude stukken en kopieerden bovendien een zeer groot aantal historische documenten; zoo ontstond een uitgebreide bibliotheek en collectie van andere zeldzaamheden, die reeds Uffenbach merkwaardig genoeg vond om ze te beschrijven. Zij werd in 1751 na den dood van van der Schelling voor een deel verkocht. Voor een ander deel bleef zij in het bezit der familie. In 1777, toen Kluit ze bezocht, was zij in het bezit van Salomon Bosch; in Schotels tijd, omstreeks 1830, berustte zij onder de familie van Vollenhoven. Eerst in 1848 is zij in Amsterdam verkocht en zoo verspreid. In verschillende openbare en ook bijzondere bibliotheken kan men nog deelen van van Alkemade en van der Schelling vinden.

Evenals van Alkemade was van der Schelling sterker in het verzamelen dan in het verwerken van een omvangrijk historisch materiaal. Toch heeft hij wel een en ander uitgegeven, dat ook thans nog als publicatie van documenten waarde

[p. 683]

heeft. Het eerste voortbrengsel van beider samenwerking was van Alkemade's Beschrijving van de stad Briele en den landen van Voorn...vermeerderd door P. van der Schelling (Rotterdam 1729, 2 dln. 1 bd. fol.). Een andere gemeenschappelijke uitgave was het bekende boek Nederlands displegtigheden (Rotterdam 1732-1735, 3 dln. 8o). Na den dood van zijn schoonvader gaf van der Schelling uit den derden druk van diens Het Kampregt, aloude en opperste regtsvordering voor den Hove van Holland onder de eerste graven. Mitsgaders de oorsprong, voortgang en 't einde van 't kampen en duelleeren door P. van der Schelling (Rotterdam 1740, kl. 8o.). Een ander werk, dat door hem werd vermeerderd, was Pars' Catti aborigines Batavorum, dat is: De Katten, de voorouders der Batavieren, ofte de twee Katwijken, dat door hem werd uitgegeven Met aanteekeningen, nevens verzameling van Katwijksche, Rijnsburgsche en andere Nederlandsche oudheden (Leiden 1745, 8o.).

Afzonderlijk gaf van der Schelling uit Hollands tiend-regt, of Verhandeling van het regt tot de tienden ... (Rotterdam 1727, 2 dln. 8o.). Daarop volgde het bekende boek De aloude vrijheid, staatsregeering en wetten der Batavieren, vergeleeken met die van laater tijden (Rotterdam 1746, 8o.). Op meer speciaal terrein bewoog hij zich met zijn Histori van het notarisschap ... bijzonder in de Nederlanden ... (Rotterdam 1745, 8o.). Daarnaast gaf hij een herdruk van Van Leeuwen's Nederlandse Praktijk en oefening der notarissen en andere gemeene schrijf- en regtvorderaars..., althans vermeerderd met Bijvoegselen en Aanteekeningen, als ook met 30 consultatien en advysen van denzelfden auteur en andere voorname regtsgeleerden in Holland (Rotterdam, 2 dln. 8o.). Na zijn dood verscheen nog van Zurck's Codex Batavus ... met een vervolg van placaten, resol., aanmerkingen en andere vermeerderingen, van Mr. P. van der Schelling. De vierde druk... (Leiden 1764, 4o.). Bovendien gaf van der Schelling eenige gedichten uit. Niet van hem is de Chronyk en Beschryving der stad Alkmaar (Alkmaar 1679), die soms op zijn naam staat. Reeds uit het jaartal blijkt, dat dat niet juist kan zijn; het bedoelde boek is eenvoudig een uitgave van de kroniek van van der Woude, met M.S. aanteekeningen van van Alkemade en van der Schelling.

Zie: Schotel, Leven, werken en handschriften van C. van Alkemade en P. van der Schelling (Breda 1833, 8o.); Tideman, De Remonstrantsche broederschap, 2e dr. 91, 93, 262, 451; Wapenheraut XIV, 150 vlg.

Brugmans