Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Reineveld, Willem Stephanus van]

REINEVELD (Willem Stephanus van), geb. te Kaapstad 24 Maart 1765 en aldaar overl. 14 Aug. 1812, behoorde tot de meest bekende personen in de Zuidafrikaansche samenleving van zijnen tijd. Hij was achtereenvolgens secretaris van den Raad van Justitie (1793), president van de Weeskamer en fiscaal en maakte deel uit van den Politieken Raad (1795), die met de Gouverneur de Kolonie bestuurde. Evenals Sluysken en zijne medeleden in dat college, Rhenius, Cordon, de Wet, Brand en Berg wilde hij den 11. Juni 1795 er niet in toestemmen, dat de Britsche vloot ‘voor den Prins van Oranje de Kaap zoude in bezit nemen’, maar deze tot het laatste toe ververdedigen en weigerde, na de overgave (15 Sept.) aanvankelijk om onder de Britsche Regeering te dienen. Later wijzigde hij dit besluit, wat hem vele vijanden bezorgde, die nog vermeerderden door zijn optreden in het geding tegen de oproerige ingezetenen van het district Graaf Reinet, (29 Aug. 1800), dat met de ter dood veroordeeling der aanleggers, Marthinus Prinsloo en Adriaan van Jaarsveld, en de verbanning en gevangenisstraf van de overigen eindigde. Na de teruggave van de Kolonie door Groot-Brittanië werd hij door het Bataafsche Gouvernement als fiscaal ontslagen, waarop hij Kaapstad verliet en zich te Schuur, in de nabijheid der stad, vestigde om met landen boschbouw in zijn onderhoud te voorzien. Hij bleef echter president van de Weeskamer, en had drie jaren later de voldoening, dat hem het voorzitterschap van het Hof van Justitie (4 Maart

[p. 573]

1809), het hoogste rechterlijke ambt in de Kolonie, werd aangeboden, dat hij tot zijnen dood bekleedde. In 1804 gaf hij te Kaapstad uit: Aanmerkingen over de verbetering van het vee aan de Kaap de Goede Hoop inzonderheid over de conversie der Kaapsche in Spaansche of wol geevende schapen, over welk onderwerp hij 4 Sept. van dat jaar eene memorie tot generaal Janssens richtte, die zich op het Rijksarchief onder de papieren, welke door de erfgenamen van Mr. Nederburgh aan die instelling werden geschonken, bevindt. In diezelfde verzameling (kol. aanwinst 157) berust van zijne hand een: Onderzoek over hetgeen thans in deze Colonie zoude kunnen en behooren in het werk gesteld te worden, om hare bloei en geluk in overeenstemming met de belangen van het moederland op een krachtdadige wyze te bevorderen, eene verhandeling door hem opgesteld voor zijnen vriend Mr. J.A. Truter (zie beneden), die zijn oordeel had ingeroepen over een, door dezen, ontworpen geschrift: Over het nut welke het moederland geneigd is aan deze Colonie toe te brengen, doch vooral in 't bijzonder over het voornemen van den Goeverneur Generaal en Chef om zich te bepalen tot eene juiste beoordeeling van de finantieele staat van deeze Colonie, benevens een zeer belangwekkenden brief over den toestand der Kaapkolonie en de wijze waarop de Mist en Janssens zich van hunne taak kweten aan Nederburgh, die hem blijkbaar zeer hoog had leeren schatten (26 Juni 1803). In de Lijst van persoonen aan de Kaap de Goede Hoop welke zijn overgegaan in dienst en soldij van 't Engelsche Gouvernement, tot deze zelfde collectie behoorend en door iemand, die vroeger met R. bevriend was geweest, maar later een tegenstander geworden, opgesteld, wordt v.R. ‘een jong, handig en werkzaam mensch’ genoemd, ‘die alles aan zigzelf te danken heeft en zich steeds van zijne verplichting heeft gekweeten als een eerlijk en gemoedelijk man betaamd’, op wiens persoon de schrijver ‘een gunstig reguard’ durfde aanbevelen, wanneer hij zijn ‘gedrag maar eenigszins kon justificeeren als daaronder gerustelijk voor hem instaan en gewigtige diensten van hem verspreeken’.

Hij was 12 Aug. 1782 gehuwd met Cornelia van der Riet.

Men zie over hem, behalve de reeds genoemde papieren van Mr. Nederburgh op het Rijksarchief: Kol, Aanwinst No. 157, Me Theal, History of South Africa 1652-1795 II, 274, 289, 309, 313 en hetzelfde werk 1795-1834, 162.

de Savornin Lohman